Kiemremming sluimert onder aardappelmarkt

Op de kleigronden was het voor de consumptieaardappeltelers opnieuw worstelen om de aardappelen in de schuur te krijgen. Dat leidt direct tot bewaarproblemen. Pas wanneer het product goed droog is, kan er gestart worden met een 1,4Sight-behandeling. Bovendien kan vervolgens 2 dagen niet worden geventileerd. Ook dat is een probleem. Hier en daar komt in beperkte mate rot voor. Bewaarspecialisten zien vooral rotte knollen in partijen van de lichte gronden. Bijvoorbeeld in het ras Agria, maar ook de Fontane's op zandgrond in Oost-Nederland geven problemen. Omdat er continu knollen lekken, is het zaak om te blijven ventileren. Wordt er met 1,4Sight gegast, dan is dit niet mogelijk.

Kiemlustig
Iedereen is het erover eens dat de aardappelen zeer kiemlustig zijn. De meningen lopen echter uiteen over waarom dat is. Zo noemt de een de relatief hoge temperaturen bij het rooien. Vooral in de maand september was het zeer warm. Er is in die periode weinig gerooid, maar de kiemrust is verstoord geraakt. Dat is goed merkbaar. Ook twijfelen insiders of een MH-bespuiting dit jaar voldoende heeft gewerkt. Mogelijk dat te laat is gespoten, of dat de opname-omstandigheden niet ideaal waren. Over de afgelopen 2 jaren werd MH juist een zeer goede werking toegeschreven. Ook onder droge omstandigheden. Dat valt nu vies tegen. Mogelijk dat een CIPC-behandeling bij het inschuren toen het meeste werk deed.

De telers moesten voor het seizoen puzzelen hoe ze de kiemremming uit gingen voeren. De contractprijzen stegen weliswaar, al was de marge dun. Daarom werd ingezet op een goede werking van MH in het veld, waarna in het nieuwe jaar met 1,4Sight begonnen kon worden. De praktijk is dat veel telers inmiddels hebben gegast. Al een maand terug werd kieming waargenomen. Daarvoor is ook Argos olie ingezet, soms gevolgd door 1,4Sight. Met het eerstgenoemde middel wordt de kiem afgebrand en met het tweede middel wordt het proces gestopt. Een dure noodoplossing die noodzakelijk is om de partij te redden.

1,4Sight onder vuur
De Europese aardappelsector leunt dit jaar op 1,4Sight. Nederland heeft (in tegenstelling tot andere landen) al meerjarige jaren ervaring met het product, dat de werkzame stof 1,4-dimethylnaftaleen bevat. Deze stof bevindt zich van nature in de aardappelschil en werkt dus als natuurlijke kiemremmer. Het middel ligt dit jaar onder vuur. Om te beginnen omdat niet alle exportlanden een MRL voor de werkzame stof hanteren. Dit kan de fritesexport beperken. Anderzijds kwam kritiek op de beschikbaarheid en de gevolgen voor de prijsstelling. Vrijdag 4 december werd bekend dat het middel in Duitsland (samen met Argos) per direct verboden is, nadat 2 bewaarloodsen in vlammen op gingen. In Nederland komt er met name commentaar op de indringende lucht, waar niet iedereen even goed lijkt tegen te kunnen.

BASF is momenteel bezig om alle bewaarloodsen met een waarschuwingsbord uit te rusten. Dat is niet vanwege de lucht of gezondheidsrisico's maar voor een optimale werking van het middel, zo laat het weten. Een cel moet 48 uur hermetisch afgesloten zijn zodat het middel goed in de knol kan trekken.

Beschikbaarheid stuwt prijs op
In vergelijking tot landen als België, Frankrijk, Duitsland en Polen heeft Nederland relatief veel van het middel tot zijn beschikking. Toch zijn ook hier leverproblemen merkbaar. Vooral bij CZAV, zo vertellen insiders. Wie afgelopen jaar met 1,4Sight heeft gewerkt kan in dit seizoen dezelfde hoeveelheid product afnemen. Voor 'nieuwe' telers is echter geen middel beschikbaar. Wel wordt aangegeven dat tijdens het bewaarseizoen meer product beschikbaar komt. Andere leveranciers hebben volgens insiders weinig tot geen leverproblemen.

De prijs is tegelijkertijd enorm gestegen. Twee jaar terug kostte een liter 1,4Sight €140, zo blijkt uit de Delphy gewasbeschermingsgids. Dit seizoen is dat €180 per liter, al worden in de praktijk nog hogere bedragen gerekend. In het buitenland is dat gekker. Een insider uit Polen meldt dat hij zelfs €260 per liter moet betalen. De kosten van Argos liggen op €18 a4 €19 per liter. Het verschil is dat dit product een maximale toepassing van 100 milliliter per ton product kent, waar dat bij 1,4Sight slechts 10 milliliter per ton is.

Kostenpost
Tussen theorie en praktijk zit qua toepassen dit jaar een groot verschil. De 10 milliliter 1,4Sight is niet altijd afdoende, waardoor er eenmalig 20 milliliter wordt toegediend. Ook de interval van vier weken wordt bij de partijen die 'los' zijn, teruggeschroefd naar 3 weken. Dat is niet conform de toelating, die een interval van minimaal 28 dagen hanteert. In praktijk wordt het toch gedaan om zo een partij te redden. Daarnaast zit je aan maximaal 6 toepassingen per seizoen. Wie 1.500 ton fritesaardappelen in opslag heeft, krijgt een kostenpost van €2.700 tot €5.400 per gasbeurt. Daarbij komen ook nog eventuele kosten voor het laten toepassen. Zeker bij Argos, waar gespecialiseerde apparatuur voor nodig is met een hoog toedieningsvolume. De apparaten zijn niet aan te slepen. Toeleveranciers hebben hier op voorgesorteerd en beschikken meestal over eigen machines.

Wat betekent dit voor de aardappelmarkt? Op dit moment is (nog) geen sprake van een dwingend aanbod. Het komt sporadisch voor, zo melden insiders. Problemen met kieming en rot zijn in heel Nederland merkbaar, zo leert een vragenronde van Boerenbusiness. Wel is meer aanbod van vrije aardappelen merkbaar. Telers voelen er weinig voor om duizenden euro's aan kosten te maken en verwachten niet dat de vrije markt dit in het seizoen nog gaat vergoeden. Het gaat meestal om meeleverkilo's, die voor prijzen van €2,75 tot €3 per 100 kilo worden verkocht. Dat toont de DCA-PAT-Index.

Alternatieven met haken en ogen
Wie niet met de eerdergenoemde middelen wil werken, valt terug op Restrain Ethyleen of Biox-M (muntolie). D laatste kent een hogere prijs en laat een sterke geur achter. Ethyleen wordt door de meeste fabrieken sterk afgeraden, omdat het de bakkleur nadelig kan beïnvloeden. Het is wel de goedkoopste kiemremmer, en het gas is minder diffuus, waardoor hij soms toch wordt toegepast. Dit in nauw overleg met de afnemer. Veel akkerbouwers die hebben geïnvesteerd in mechanische koeling, hebben het gemakkelijker. Zij kunnen hun fritesaardappelen op 6 tot 6,5 graden bewaren of tafelaardappelen, zoals een Melody, zelfs op 4,5 graden. Kiemlust is daar geen probleem.

Naarmate het bewaarseizoen vordert, is het aannemelijk dat de problemen toenemen en meer partijen vervroegd geruimd moeten worden. Daarnaast is het de vraag hoeveel extra kosten telers kunnen en willen maken bij de kiemremming. Ook richting volgend seizoen is dat van groot belang. De nieuwe fritesaardappelcontracten stevenen af op een verlaging, waar gezien de fors hogere kosten een discrepantie gaat ontstaan.