'Duidelijk meer interesse in de zetmeelaardappelteelt'

In het interview een jaar geleden zei topman Bert Jansen dat normale jaren niet langer bestaan. Aanhoudende droogte heeft er in 2018 en 2019 voor gezorgd dat de (financiële) resultaten per teler sterk uiteenlopen. In 2020 speelt het minder, al zijn er ook deze campagne telers die fors minder oogsten door vorst in mei en droogte in augustus. Telers in Oost-Duitsland hebben een positiever groeiseizoen achter de rug.

CEO Jansen vertrekt
Een combinatie van een vraagmarkt voor plantaardig eiwit, de marktpositie van Solanic aardappeleiwit en flinke investeringsplannen zorgt ervoor dat het bedrijf positief naar de toekomst kijkt. Jansen gaat deze toekomst binnen de gelederen van Avebe niet meer meemaken, hij stopt na het huidig boekjaar en gaat op zoek naar een nieuwe uitdaging. Avebe is al begonnen met de zoektocht naar een opvolger. "Na 13 jaar is het tijd voor een ander", zegt hij zelf. "Blijf je te lang, dan blijf je misschien in je gewoontes hangen. Het is een goed moment om wat anders te gaan doen."

De CEO vertrekt niet met een slechte prestatieprijs. Het resultaat over de campagne 2019-2020 komt uit op €96,15. Slechts €0,48 per ton aardappelen onder het record van het vorig boekjaar. Het coöperatief resultaat ligt fors hoger. Die stijgt van €5,2 naar €8,7 miljoen en bevindt zich daarmee op een niveau dat we gewend zijn. "In tegenstelling tot de vorige campagne keren we niet het volledig resultaat uit aan de leden", licht Jansen toe. "We volgen de regels en betalen 40% van het coöperatief resultaat uit. De rest gaat naar het eigen vermogen, waardoor de solvabiliteit uitkomt op 42%. Dit is nodig omdat we de komende jaren fors meer investeren."

Investeringsniveau naar €60 miljoen in komende jaren
Het afgelopen jaar reserveerde Avebe zo'n €45 miljoen voor investeringen. Dit bedrag gaat naar €60 miljoen voor de komende jaren, "om innovatie meer momentum te geven", zoals Jansen zelf zegt. "We vereisen een balans die daarbij past. Het innovatieprogramma omvat 3 speerpunten: De uitbreiding van de Solanic-productiecapaciteit in Gasselternijveen, de winning van eiwit op onze Duitse fabriek in Dallmin (tussen Hamburg en Berlijn, red.) en een investering in de locatie Ter Apelkanaal. In Foxhol produceren we industriële specialiteiten. De fabriek in Ter Apelkanaal richt zich straks volledig op zetmeelproducten voor food en de derivaten gaan naar Foxhol. De Duitse fabriek is de enige waar nog geen eiwit uit het vruchtwater werd gewonnen. Dat verandert volgend jaar.

Avebe heeft goede redenen om fors te investeren. De vraag naar plantaardig eiwit is booming. Jansen: "De coronacrisis heeft er enerzijds voor gezorgd dat we minder grondstoffen afzetten richting het foodservicekanaal, denk aan zetmeel als ingrediënt voor frites-coatings. Vooral in Azië. Anderzijds is een grote stijging merkbaar in de conveniencemarkt. Denk aan noedels en pizza's. Dit resulteert in een sterk vragende markt met goede prijzen. In Azië is de marktsituatie gelukkig verbeterd. Veel landen daar hebben een tweede lockdown achter de rug. China, Korea en Japan zijn voor ons weer bereikbaar. India en Indonesië kennen nog beperkingen, maar daar is Avebe minder actief."

Vlees- en zuivelvervangers
Ook zonder coronacrisis heeft Jansen genoeg aanwijzingen dat de vraag naar aardappeleiwit groot blijft de komende jaren. "Het vervangt bijvoorbeeld kippeneiwit in vleesvervangers en melkeiwit of gelatine in zuivelvervangers. Ook deze segmenten zien een plus in de consumptie door de coronacrisis. De vraag is of die trend aan blijft houden. Dat is moeilijk te voorspellen, maar duidelijk is dat de markt positief aanvoelt. Ons Solanic-eiwit heeft een zeer goede functionaliteit en hoge voedingswaarde. Daar hebben we echt iets bijzonders mee in handen."

De situatie op de fritesaardappelmarkt voelt ook Avebe. Afgelopen campagne ontving het circa 10% minder volume. Had dit gat niet met fritesaardappelen opgevuld kunnen worden? "Nee", zegt Jansen resoluut. "We stellen het collectieve belang van onze leden voorop en willen een goede prestatieprijs realiseren. De situatie op de markt kantelde afgelopen voorjaar aan het einde van onze campagne. Fritesaardappelen hebben een laag zetmeelgehalte waardoor ze minder interessant zijn voor ons en weinig toegevoegde waarde bieden." Hij blijft daarom bij het statement van maart. "We zien dat sommige leden binnen hun contractruimte fritesaardappelen leveren. We hanteren een stevige prijsafslag voor het lage rendement vanwege het zetmeelgehalte. Telers nemen kennelijk de lagere prijs voor lief."

Meer vraag naar aandelen
De fritesaardappelteelt in het noordoosten is de laatste 10 jaar fors gegroeid. Jansen ziet een kentering. "In 2018 heeft de prestatieprijs een fikse stap gezet. Ook 2019 ligt in lijn met de ambitie. Wij zijn de stabiele factor in het areaal. Bij veel telers past dat goed. We zien dat de interesse in de zetmeelteelt groeit en daar zijn ook Avebe-aandelen voor nodig. De belangstelling hiervoor neemt ook toe."

Jansen onderstreept dat de huidige prijs niet kostendekkend is voor alle telers. "Een deel van de leden heeft 2 zeer matige oogsten gehad. De ambitie blijft een hogere prijs. Dat kan door al het eiwit om te zetten in voedingseiwit. In vruchtwater zit 1,5% eiwit. Het is een duur proces dat hoge investeringen vergt. Veredelingsbedrijf Averis werkt continu aan teeltoptimalisatie: rassen die meer kilo's leveren met minder input van stikstof en gewasbeschermingsmiddelen. Dat is een voordeel voor de boer en verduurzaamt de teelt. Crispr-Cas kan dit proces enorm versnellen. Het liefst zien we de veredelingstechniek snel toegelaten worden. Door CO2-besparing verkleinen we onze voetafdruk en levert het de telers een kostenbesparing op. Door het frequente beregenen zetten we in op waterbesparing, want schaarste ligt op de loer. Door proeven met onder andere robuuste rassen en druppelirrigatie hopen we beter in te spelen op droge periodes en de waterbehoefte te verlagen."

Geen volumes maar specialiteiten
Jansen mag het concern dan verlaten, aan visie ontbreekt het niet. "Avebe wil clean label zetmeelderivaten leveren. Dit houdt in dat we het zetmeel zonder chemie modificeren en dat er geen E-nummers aan het product hangen. De markt vraagt naar deze specialiteit. Onze naam staat garant voor kwaliteit. In bijvoorbeeld Azië reageren klanten positief op het predicaat 'royal'. Dit staat voor traditie en betrouwbaarheid. Zekerheid van kwaliteit en zekerheid van leveren. Nederland is geen land van commodities. Feed the world doe je niet via de volumeknop, maar met specialiteiten: producten met toegevoegde waarde. Om dat te bewerkstelligen heeft Avebe nog wel voor 30 jaar plannen."