Loont lang bewaren wel dit seizoen?

De aardappeltermijnmarkt toont zich de laatste 2 weken stabiel met een koers die rond of iets boven de €7 per 100 kilo ligt voor het april 2021 contract. Ver beneden kostprijs, maar voor nu de bodem. Ook in 2011, 2014 en 2017 bevond de markt zich in deze prijsregio's. Kunnen we iets leren van het verleden?

Hoger prijsniveau in het vizier?
Dergelijke lage aardappelprijzen hadden allemaal een eenvoudige oorzaak. Teveel areaal, teveel kilo's en vaak een combinatie van beide. In bovenstaande jaren kwamen het dan ook niet meer goed met de prijs, die in week 17 enkele euro's onder het niveau van voor de oogst eindigde. In 2007 en 2009 bevond de prijs zich eveneens op een relatief laag niveau, maar wel hoger. In die jaren eindigde de prijs net onder de €10.

Het areaal en de opbrengst spelen uiteraard – corona of niet – een rol. Het is echter de onzekere afzet die voor de meeste vraagtekens zorgt. Het areaal is bekend. De huidige proefrooicijfers in Europa wijzen op een gemiddelde oogst, die in droge regio's iets onder gemiddeld uit kan komen. Daarbij is de sortering grof en het onderwatergewicht goed. Geen cijfers die op dit moment kansen bieden voor een oplopende markt.

Een verwachtte EU-5 opbrengst van 27,9 miljoen ton is ruim voldoende om verwerkers van voldoende aardappelen te voorzien. Zelfs wanneer de definitieve opbrengst lager uitvalt wordt boven het niveau 2019 (26,9 miljoen ton) gebleven. Daarbij komt dat verwerkers dit jaar lang op oude aardappelen door hebben gedraaid.

Toenemende verwerking en afzet
Inmiddels draaien aardappelverwerkers in Nederland en België steeds beter. Een zonnige nazomer helpt hopelijk om de terrassen te vullen en zo ook de fritesconsumptie. Alleen de grote evenementen drukken nu nog een stempel op de fritesafzet. Wereldwijd gezien zijn er zelfs verschillende grote bestemmingen die fors aan de fritesvoorraad trekken, waardoor verwerkers niet alleen opgebouwde voorraden een plek kunnen geven, maar ook door kunnen draaien. Feit blijft dat driekwart van de productie in Europa wordt geconsumeerd. Simpelweg omdat de consumptie per capita hier zeer hoog ligt. Een voordeel is dat in de retail meer frites wordt afgezet.

Wat betekent dit alles voor de aardappelteler, die bijna start met het rooien van de hoofdoogst? Het is onmogelijk een inschatting te maken van het verdere verloop voor wat betreft de afzet. Die is immers sterk afhankelijk van de vrijheid van de consument. Gooien nieuwe lockdowns roet in het eten of niet? Zijn er al kansen, dan worden die helemaal aan het einde van het seizoen verwacht. Voor de teler moet dan alles meezitten. Een tegenvallende aardappelopbrengst, een afzet die goed loopt en een laat voorjaar en/of late nieuwe oogst. Kijkend naar de voorspellende waarde van de termijnmarkt is het de vraag of dan een significant hogere prijs verwacht kan worden. Die ingeving is er nu niet.

Toegenomen bewaarkosten
Wat extra belangrijk is zijn de gestegen bewaarkosten. De loofdoding met Quickdown of Spotlight/Affinity is dit jaar opvallend goed gelukt, zo concluderen telers en adviseurs. Gunstige weersomstandigheden zorgde voor een betere en vooral snellere werking dan vorig jaar werd waargenomen. Vervolgens zijn er 2 strategieën voor de bewaring. Of een bespuiting met MH en kiezen voor afleveren voor 1 januari, of lang bewaren en met 1,4 Sight aan de gang. Het gebruik van Biox-M en Restrain Ethyleen wordt naar verwachting in veel mindere mate toegepast. Al deze middelen hebben een kostprijsstijging tot gevolg. Eén die we in jaren niet hebben gezien.

De Belgische Boerenbond schat de vaste kosten voor het bewaren van aardappelen dit jaar gemiddeld op €1.900 per hectare. De variabele kosten zijn echter fors toegenomen, tot een maximum van ruim €5.000 per hectare. Alleen al de post gewasbescherming – inclusief bewaarmiddelen – komt op ruim €1.600 tegenover €800 vorig jaar. Mogelijk dat de kosten van landhuur en vooral pootgoed lager liggen dit seizoen. Dat compenseert echter niet de meerkosten van gewasbeschermingsmiddelen.

Net als vorige week noteert PotatoNL voor fritesaardappelen categorie I €2 tot €3 per 100 kilo. Belgapom noteert eveneens €3 voor Fontane, Challenger en Bintje. Het verschil tussen de fysieke prijs en termijnmarkt komt voort uit de genoemde hoge bewaarkosten Gezien de vraag vanuit de voersector en andere markten mag het huidig niveau als bodem worden gezien in de fysieke markt. Indekken op de termijnmarkt kan dus lonend zijn voor wie geen hoge bewaarkosten wil maken of twijfelt aan de geschiktheid van zijn bewaring. Het alternatief is bewaren tot de jaarwisseling met minder kosten en hopen op een iets aangetrokken markt.