Komt fritesproductie in Oekraïne van de grond?

Oekraïne is met een productie van zo'n 22 miljoen ton per jaar het vierde aardappelproducerende land ter wereld, na China, India en Rusland. Ondank het grote volume is de aardappelindustrie in het land nog heel traditioneel ingericht. Slechts 5% van de productie is in handen van professionele telers, goed voor ongeveer 23.000 hectare. Het merendeel vindt plaats op het niveau van huishoudens. De gemiddelde opbrengst in Oekraïne ligt op 16,6 ton per hectare.

Belemmeringen voor verwerking
De cijfers zeggen veel over hoe de aardappelketen in het land georganiseerd is. De productie is over het algemeen kleinschalig en de afzet lokaal. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de verwerkende industrie in het land maar nauwelijks van de grond komt. Bovendien vormt de kwaliteit van de eigen geteelde aardappelen daarin een belemmering. Ook is de opslagcapaciteit in Oekraïne zeer beperkt, ligt de kostprijs relatief hoog en zijn de investeringsmogelijkheden beperkt. De import van aardappelen uit Rusland wordt als een grote bedreiging gezien.

Niet meer dan 3,5% van de Oekraïense aardappelteelt zou de bestemming verwerking hebben. Het land beschikt over een handvol (kleinschalige) fabrieken van chips, frites, zetmeel aardappelvlokken. Uit een studie van de Nederlandse ambassade in Kiev in 2018 bleek dat Oekraïne netto importeur is van aardappelzetmeel en dat 90% van de diepgevroren frites in de supermarkten wordt geïmporteerd. Belangrijkste leverancier is Polen. Voor Nederland is Oekraïne onder andere een pootgoedbestemming, waar in 2019 een kleine 4.000 ton pootgoed heen ging.

Nieuwe fabriek
Ondanks de beperkingen op het gebied van kwaliteit, opslag, kostprijs en rendement heeft Potato Agro aangekondigd volgend jaar een fritesfabriek te openen. Dat meldde AgroPortal.ua onlangs. Potato Agro is een grote speler in Oekraïne, gevestigd in het midden van het land, dat onder het label BestPotato aardappelen teelt en levert. Volgens de CEO van het bedrijf, Konstantin Sarnatsky, zijn de plannen vertraagd door de uitbraak van het coronavirus, maar staan deze niet in de ijskast.

Potato Agro levert volgens Sarnatsky nu aardappelen voor de verwerking van chips. Goed voor een productie van 400 hectare. Nog eens 400 hectare is gereserveerd voor aardappelen die kunnen worden verwerkt tot frites. Daarmee zou het totale areaal volgend jaar op ruim 1.000 hectare uitkomen. De ambitie van Potato Agro is om de productie jaarlijks met 40-50% uit te breiden.

Eerdere plannen McCain gestrand
In het verleden heeft McCain serieuze plannen gehad om een verwerkingslocatie in Oekraïne te openen. Vanuit hier zou onder meer de Russische markt beleverd kunnen worden, zo was het idee. De plannen zijn echter gestrand, naar verluidt vanwege een gebrek aan samenwerking en corruptie in het land. Andere internationale fritesproducten hebben Oekraïne tot nu toe ook links laten liggen.

De vraag is nu of Oekraïne zelf in staat is de aardappelverwerking in het land een impuls te geven. De behoefte vanuit de aardappelsector lijkt groot. De Oekraïense Vereniging van Aardappeltelers, УАВК, heeft afgelopen jaar meermaals de noodklok geluid over toenemende import uit Rusland, waardoor de Oekraïense aardappel in de supermarkt wordt verdrongen. Een gebrek aan professionalisering van de binnenlandse productie zou daar mede aan ten grondslag liggen.

Groeiende vraag naar frites
Ondertussen neemt de vraag naar frites in Oekraïne toe. "De afzet van frites is tegenwoordig belangrijkste markt voor de wereldwijde aardappelsector", constateert Igor Chechitko, marktexpert in Oekraïne. "Die vraag zal blijven groeien." Oekraïne vormt daarin volgens hem geen uitzondering. Ook de horeca in het land ontwikkelt zich.

"Om verschillende redenen produceren we bijna geen eigen frites", zegt Chechitko. "De aardappelmarkt heeft afgelopen jaren moeilijke tijden doorgemaakt, waardoor telers nauwelijks in staat zijn om de productie naar een hoger niveau te tillen." De vraag is dan ook of de plannen van Potato Agro waargemaakt kunnen worden en of de eerste stap wordt gezet in professionalisering van de aardappelteelt in Oekraïne.