Welke prijs hoort bij de vroege aardappelen?

Wie een rondje langs de gewassen rijdt in Nederland kan niet anders concluderen dan dat de aardappelen er veelal redelijk  tot goed op staan. Uitzondering op de regel zijn gebieden die aan de regen in juni ontsnapten. Met name oost- en noordoost-Nederland. Hier is de situatie in het veld vergelijkbaar met vorige zomer of zelfs nog veel erger door het gemis van bodemvocht in de ondergrond. Cosun meldt dat zelfs de bietengewassen al 3 keer beregend zijn en dat de droogte vergelijkbaar is met 2018.

Ondergrond gortdroog
In de kleigebieden in Flevoland en zuidwest-Nederland en in het zuidoosten staat het aardappelgewas er meestal prima bij. Desondanks draaien beregeningshaspels overuren om deze gewassen aan de praat te krijgen. Wie namelijk met een schop het land in duikt, krijgt al snel een ander beeld. Zowel de boven- als ondergrond is gortdroog. Waar 2018 nog startte met een neerslagoverschot, ging 2019 al zeer droog van start. Regen in maart en mei heeft slechts kortstondig voor verlichting gezorgd. Mede door een mooie structuur is beregeningswater al na enkele dagen weer volledig verdwenen, zo melden insiders.

Ook het knolaantal is maar zeer gewoontjes tot matig bij de fritesaardappelen. Het hete weer eind juni heeft ertoe geleid dat na de aanvankelijk goede knolzetting minder knollen per struik zijn overgebleven dan gebruikelijk. Bij het ras Innovator wordt over gemiddeld 7 stuks gesproken. Een voordeel nu is de gematigde temperatuur en af en toe een druppel neerslag. Dat levert vooralsnog geen kilotoppers, maar het houdt de gewassen wel aan de praat. Gaat de temperatuur eind juli of begin augustus wederom klimmen naar hoogzomerse waardes, dan is het de vraag hoe gewassen standhouden. Juist dat is voor de hoofdoogst een cruciale fase. Dit maakt de markt onzeker.

Effect hitte in Europa
Hoe is de situatie elders in Europa? De marktexperts van DCA maakten hier eind vorige week al een analyse van met een ‘rondje langs de velden’. In Duitsland, Frankrijk en Polen zijn aardappeltelers niet ontsnapt aan de extreme hitte, waarbij de 40 graden werd aangetikt of zelfs doorbroken. Dat heeft zijn weerslag op de gewassen. Zeker bij de vroege aardappelen die nu volop kilo’s moeten maken.

België bleef grotendeels gevrijwaard van de ergste hitte. De tweede proefrooicijfers van PCA tonen een bovengemiddelde opbrengst bij de vroege Amora- en Anosta-aardappelpercelen. Gemiddeld zitten 9 Amora-percelen op 38 ton bruto per hectare na 90 groeidagen. De variatie is met 31 tot 53 ton groot. Het gemiddelde over 8 jaar bedraagt 33 ton per hectare. Het percentage 50 millimeter opwaarts is ongeveer gelijk. Het onderwatergewicht blijft wat achter met de voorgaande jaren.

De niet-beregende percelen vertragen in groei. Beregende percelen groeien dubbel zo hard, tot 1 ton per dag. Het is een opgave percelen in leven te houden, omdat het loof van de (half)vroege rassen al begint te verwelken. PCA omschrijft de situatie als dringend en de opbrengst valt tegen. Door de hoge temperaturen eind juni kan ook doorwas optreden. Bijvoorbeeld in het gevoelige ras Bintje.

Prijs onder druk
Ondanks de uitdagende groeiomstandigheden staat de prijs van vroege aardappelen onder druk. PCA/Fiwap noteerde dinsdag 2 juli een eerste notering van €20 tot €22,50 met €20 per 100 kilo als meest gehanteerde prijs. Een week later is deze prijs gedaald naar een niveau van €18 tot €20 per 100 kilo. Dit geldt voor vroege rassen als Première en Amora met een minimum onderwatergewicht van 340 en 60% 50 millimeter opwaarts.

Insiders op de aardappelmarkt trachten nog steeds een goed beeld te krijgen van de situatie in het veld en het bijbehorende prijsniveau. Dit maakt dat de markt zich momenteel in een spagaat bevindt. Wat niet helpt is dat aanbieders van de vroege aardappelen af moeten. Zeker in Vlaanderen volgt na de aardappelen meestal een dubbelteelt, waardoor het veld leeg moet zijn. Afnemers weten dat dit speelt en kunnen het zich veroorloven afwachtend te blijven. De laatste restjes oude oogst worden nog steeds verwerkt en ook uit Duitsland en Frankrijk is aanvoer van vroege aardappelen.

Markt maakt geen keuze
De markt blijft zo net als het weer gematigd. Het aanhoudend droge weer kan er, bij gebrek aan temperaturen boven de 25 graden, niet voor zorgen dat een uitbraak naar boven wordt geforceerd. Elders in Europa wordt het wel warmer en blijft juli zeer droog. Het beslismoment, dat normaal gesproken in week 28 valt, wordt zo uitgesteld. Voor de vroege af-land-aardappelen wordt het een hele opgave om een prijs rond de €20 te handhaven, ondanks dat het aanbod relatief beperkt is. Tot slot moet worden opgemerkt dat het in de landen om ons heen onveranderd warm en droog blijft.