Contracteren: strenge voorwaarden snel getekend

Daar waar de Nederlandse belangenbehartigers ervoor kiezen om met de aardappelverwerkers om tafel te gaan, gebruiken Vlaamse collega’s een andere methode. Daar kunnen de fabrieken namelijk op felle kritiek van de akkerbouwvoormannen rekenen. De relatie tussen de aardappelteler en fabriek is op zijn zachtst gezegd bekoeld, schrijft nieuwssite Vilt.be.

3 extreme jaren
Belgische aardappeltelers hebben 3 uitzonderlijke jaren achter de rug. In 2016 was de oogst slecht door droogte en de verwerkers hielden de telers toentertijd aan de contractverplichtingen, waardoor ze vrije aardappelen aan moesten kopen. In sommige gevallen werden de contracten wel met oogst 2017 verrekend. De opbrengst van de vroege fritesaardappelen was toen ook slecht, maar de hoofdoogst was juist extreem goed. Dit had lage prijzen tot gevolg. Daarbij is oogst 2018 historisch klein, met wederom de verplichtingen die worden aangehaald.

Een opmerking van Belgapom, die namens de ledenverwerkers spreekt, gooit nu echter nieuwe olie op het vuur. Volgens hen zijn er telers die het gecontracteerde volume niet willen leveren, om zodoende van de hoge vrije marktprijs te profiteren. Volgens Algemeen Boerensyndicaat (ABS) is daar geen sprake van. Aardappeltelers zitten namelijk met lege schuren, lage (financiële) opbrengsten en hoge boetes opgezadeld. De opmerking valt dan ook in slechte aarde.

Forse boetes
Volgens Guy Depraetere van ABS worden veel aardappeltelers opgezadeld met boetes, variërend van enkele duizenden euro's tot €40.000. Dit omdat de telers niet aan de contractvoorwaarden kunnen voldoen. Volgens hem is het doorschuiven van de problemen een puur 'Belgisch fenomeen', met name omdat daar tonnencontracten worden afgesloten en geen hectarecontracten.

Belgapom ziet dat echter anders. De kosten worden volgens de partij niet eenzijdig doorgestuurd. "De gehele keten heeft dit jaar verliezen geleden. Zij moeten dure aardappelen bijkopen om aan hun verplichtingen te voldoen", vertelt secretaris Romain Cools. "De hoge grondstofprijs vertaalt zich nu langzaamaan door in de verkoopprijs op retail niveau. De cijfers tonen dit aan."

Strengere voorwaarden
Het extreme jaar 2018 heeft verandering gebracht in de contracten, maar volgens ABS niet in het voordeel van de boer. "In de nieuwe contracten is de onbalans tussen de teler en afnemer vergroot. De boer draait op voor alle risico’s; overmachtsclausules worden dichtgetimmerd of verdwijnen volledig en aan de vraag naar hectarecontracten wordt geen gehoor gegeven. De contractprijs is naar boven bijgesteld, maar niet hoger dan het niveau van 3 tot 4 jaar geleden", aldus Depraetere.

Daarnaast kan er over de inhoud van de contracten kan niet goed worden onderhandeld, zo ervaart de akkerbouwman. Pootgoed wordt daarbij als pressiemiddel gebruikt door de industrie: een teler moet tekenen als hij aardappelen wil telen.

Prijs en voorwaarden
Belgapom kijkt ook daar anders tegenaan. "De contractprijzen liggen in België stukken hoger dan in Nederland. Onze noorderburen rekenen met een sortering van 40 millimeter opwaarts, waar in België 35 millimeter de norm is. Ook dat heeft invloed op de prijs. In veruit de meeste gevallen is voor de contracten van seizoen 2018/2019 een oplossing gevonden", zegt Cools.

Een tegenvallende prijs en de strengere voorwaarden passen niet bij het geluid van de Belgische telers. Toch merken aardappelverwerkers op dat het contracteren opmerkelijk vlot verloopt. ABS verwacht dat het areaal in België licht gaat dalen, wat alles te maken heeft met de verminderde pootgoedbeschikbaarheid. Ondanks de terugval is bij er een gemiddelde oogst sprake van overproductie, met lage prijzen tot gevolg.

Feiten zijn juist
De opmerkingen van Cools, namens Belgapom, kloppen inderdaad. In de contractprijsvergelijking van Boerenbusiness komt het Belgische Agristo in veel gevallen als best betalende uit de bus. Ook de prijs van Clarebout en RTL Patat ligt op een hoog niveau, in vergelijking tot Nederland. Door de expansiedrift van sommige Belgische fabrieken zijn meer aardappelen nodig. Een hogere prijs lokt aan tot uitbreiding van het areaal, waarna alle spelers mee moeten. De Nederlandse aardappelsector verkeert in een stabieler vaarwater.

Wat betreft de aanleverspecificaties zijn er verschillen merkbaar. Agristo, maar ook het Nederlandse Farm Frites, hanteert 35 millimeter opwaarts. Niet zo vreemd, aangezien Farm Frites veel in België contracteert. Aviko en Lamb Weston Meijer hanteren 40 millimeter opwaarts. McCain werkt met separate contracten, afhankelijk van de maand. De afnemers die Boerenbusiness sprak geven allemaal aan dat hun leveringsvoorwaarden niet zijn aangepast, in tegenstelling tot wat ABS in de markt hoort.