8 antwoorden op het aardappelcontract

Mario Versendaal, advocaat bij Scholten Advocaten in Emmeloord, krijgt dit seizoen veel vragen van aardappeltelers die een vastprijscontract hebben afgesloten. Hierover sprak hij eind augustus in de studio. Naast algemene vragen, die vooral over de verplichting tot leveren gaan, hebben veel akkerbouwers gedetailleerde vragen over hun situatie. Een aantal van deze vragen behandelde Versendaal voor ons.

Kan ik zelf dingen veranderen in een contract dat mij wordt aangeboden door een verwerker?
"Ja dat kan, zolang de overeenkomst nog niet is gesloten. De verwerker doet een voorstel en u mag een tegenvoorstel doen. De verwerker hoeft dat voorstel niet te accepteren. Deze onderhandelingsfase kunt u gebruiken om uw wensen kenbaar te maken en uw belangen zo goed mogelijk veilig te stellen. Zodra de overeenkomst is gesloten is het niet meer mogelijk om zelf dingen te veranderen in het contract dat u wordt aangeboden. De voorwaarden waaronder zal worden geleverd, liggen dan immers vast. Wel kunt u, na sluiting van het contract, proberen met de verwerker in overleg te treden en aanpassingen bespreekbaar te maken. Dit is geen garantie dat de verwerker hiermee instemt."

Ik verkoop mijn boerderij, kan ik een meerjarencontract dan overdragen?
"Dat hangt er van af. Als u uw onderneming in de vorm van een besloten vennootschap voert, zult u de aandelen daarin verkopen en overdragen aan de koper van uw boerderij. De contractspartij (de besloten vennootschap) blijft dan, vanuit de positie van de wederpartij beschouwd, dezelfde zodat u geen meerjarencontract hoeft over te dragen. Als u de onderneming staakt en een andere partij uw contractpositie wenst over te nemen, dan heeft u daar toestemming van uw wederpartij voor nodig. In het contract kan dit overigens anders geregeld zijn. Het is om die reden dus verstandig om het contract er goed op na te slaan."

Wat zijn de gevolgen wanneer ik weiger te leveren vanwege gewijzigde omstandigheden?
"Als u de overeenkomst weigert na te komen, pleegt u wanprestatie. Dit is het onjuist of te laat nakomen van verplichtingen die voortvloeien uit een overeenkomst, wat toerekenbaar is aan de schuldenaar. De wet spreekt ook wel van een ‘toerekenbare tekortkoming in de nakoming’. De gevolgen van wanprestatie zijn, kort gezegd, dat u in de regel aansprakelijk bent voor de schade die uw contractspartij daardoor lijdt. Uw contractpartij kan van u het volgende vorderen: nakoming (met schadevergoeding). Dit houdt in dat de overeenkomst moet worden nagekomen. De schade die door de wederpartij wordt geleden als gevolg van de wanprestatie kan op u worden verhaald."

"Ook kan de contractpartij vervangende schadevergoeding vorderen: in plaats van het alsnog nakomen van de overeenkomst kan de wederpartij schadevergoeding van u vorderen. Concreet kan die schade bijvoorbeeld bestaan uit de meerprijs die men moet betalen wanneer aardappelen tegen een hogere prijs moeten worden ingekocht bij een ander. Ook kunt u boete krijgen, indien dit contractueel is vastgelegd."

Wat zijn de belangrijkste clausules die ik in een contract moet opnemen om mijn belangen te beschermen?
"Voorafgaand aan het sluiten van het contract kunnen bepalingen worden opgenomen die uw belange beschermen. In het aardappelcontract zijn onder meer de volgende aandachtspunten van belang: de hoeveelheid aardappelen, levertijd, prijs en betalingstermijn. Vaak zijn dit zaken die u in de algemene voorwaarden regelt en u aan de wederpartij overhandigt voordat de overeenkomst tot stand komt. Dit tenzij op de overeenkomst de algemene voorwaarden van de wederpartij van toepassing zijn. Een concreet voorbeeld van wat u in een contract op kunt nemen, is dat de door de afnemer te betalen prijs hoger uitvalt indien u (als gevolg van droogte) extra moet beregenen. Bedenk dus vooraf goed welke risico’s u loopt om daar vervolgens regelingen voor op te (laten) nemen."

Wanneer pootgoed niet vrij verkrijgbaar is, maar louter in combinatie met een contract, is dit dan juridisch toegestaan of is dit koppelverkoop?
"In Nederland kennen we contractvrijheid. Dit betekent dat er sprake moet zijn van aanbod en aanvaarding ten aanzien van wat de partijen zijn overeengekomen. Er bestaat overeenstemming tussen de partijen op het moment dat de verklaring voor zowel het aanbod als de aanvaarding voortkomt uit de vrije wil. Niemand kan gedwongen worden, ook een handelshuis niet. Een verwerker mag ook voorwaarden stellen (voor zover die niet bij wet verboden zijn). De verwerker mag daarbij als voorwaarde voor de levering van pootgoed stellen dat u een leveringscontract moet sluiten. Dit valt niet onder de noemer ‘koppelverkoop’."

Als aardappelteler kan ik mij beroepen op overmacht, maar ik moet te allen tijde aardappelen bijkopen om aan mijn verplichtingen te voldoen. Ook wanneer de situatie als ramp wordt betiteld?
"Deze gedachtegang kan kloppen, afhankelijk van wat in het contract is vastgelegd. Bij een succesvol beroep op overmacht kan de boer niet verplicht worden bij te kopen, ook al is sprake van een natuurramp. Juist dan is de kans groot dat een beroep op overmacht slaagt. Er is juridisch gezien sprake van overmacht als een partij zijn verplichtingen niet kan nakomen, terwijl hem dit niet aangerekend kan worden. Het gaat om een voorval dat zich buiten zijn schuld en/of risico voordoet. Extreme weersinvloeden zijn daarvan een uitgelezen voorbeeld."

In februari 2018 heb ik een contract afgesloten voor 12,5 hectare Première (20 ton per hectare vaste prijs) en 5,5 hectare Fontane (30 ton per hectare vaste prijs). Na het poten heb ik de hectares doorgestuurd: 14,28 hectare Première en 3,56 hectare Fontane. Bij het leveren is 250 ton voor een vaste prijs berekend. Bij de Fontane’s wordt waarschijnlijk 165 ton berekend. Kan ik de verwerker hiervoor aanspreken?
"Feitelijk is hier in februari een contract gesloten en stelt u dat u in april aanpassingen heeft doorgegeven. De vraag is of na de e-mail van 29 april een bevestiging vanuit de buitendienstmedewerker heeft plaatsgevonden aangaande de aanpassingen van de oppervlaktes. Zodra hier geen sprake van is, en dit voor u niet te bewijzen valt, wordt het lastig. U draagt op dat vlak immers de bewijslast. Indien u in dit bewijs niet slaagt zal worden uitgegaan van het ‘eerdere’ contract, van februari en zult u conform het bepaalde in het contract van februari moeten leveren."

Is het juridisch toegestaan dat pootaardappelen alleen bij een fritesfabriek of handelshuis verkrijgbaar zijn? Het vrij verkrijgbaar volume is erg weinig.
"We dienen een onderscheid te maken tussen pootaardappelen van de vrije rassen en rassen met licentie. Die laatste groep is inderdaad vaak gekoppeld aan een fritesfabriek of handelshuis. Zij hebben exclusieve rechten ten aanzien van (de koop en verkoop van) deze rassen. Dit betekent inderdaad dat je ze slechts bij hen kunt kopen."