Welk belang heeft de aardappelsector bij Turkije?

Na een top van 220.000 hectare, nam de oppervlakte aan aardappelen sinds 2000 alleen maar af in Turkije. In 2013 bedroeg het areaal 125.000 hectare, bij een productie van 4 miljoen ton. De afgelopen jaren bevond, en bevindt, de aardappelprijs zich op een structureel laag niveau. De aardappelexport naar Syrië is voor de Turkse aardappelsector van groot belang. Door de oorlog kwam die volledig stil te liggen.

Na het conflict met Rusland zette dat land een streep door de import van consumptieaardappelen. ‘Kleine telers kunnen het niet langer opbrengen om aardappelen te telen. Fabrieken en grote bedrijven met contracten gaan wel door’, zegt Wytse Oosterbaan. Hij is directeur van APH Group, actief als exporteur van onder andere aardappelgerelateerde mechanisatie. In Turkije heeft het een eigen vestiging.

Pootgoedexport
De fluctuerende aardappelmarkt is terug te vinden in de exportcijfers van pootgoed. Het totale volume bedroeg in 2016 circa 3.626 ton, tegenover ruim 18.000 ton in het jaar ervoor. Zo fluctueerde het exportvolume wel vaker. In 2014 bereikte de export een top van 18.654 ton. Het hoogste niveau in zestien jaar tijd.

De reden van de fluctuatie is dat de Turken de laatste vermeerderingsslagen zelf doen, stelt Peter Ton van Stet Holland dat veel basispootgoed voor de versmarkt en de chipsindustrie aan Turkije levert. 'In een seizoen met een tegenvallende vermeerdering is meer pootgoedimport nodig dan in andere jaren. In de regio zijn niet veel landen die op deze manier werken, maar het gaat prima.' Bang voor consequenties van de huidige verstandhouding is Ton niet. 'Ik verwacht niet zo snel wijzigingen. De afzet van pootaardappelen heeft altijd al gefluctueerd.'

Gemis van toeristen
Naast de weggevallende export is ook de binnenlandse consumptie van frites en chips sterk afgenomen. Dat is grotendeels aan het toerisme te wijten. Aanslagen en een onrustig politiek klimaat houden vakantiegangers buiten de deur. Inmiddels beginnen de Russen weer voorzichtig vakanties naar het land te boeken. ‘Door de crisis kun je bij de Burger King in Turkije goedkoper lunchen dan in een Turks restaurant’, zegt Oosterbaan. ‘Echter, de fastfoodketen maakt louter gebruik van A-kwaliteit frites, licht Oosterbaan toe. ‘De B-kwaliteit ging voorheen naar all-inclusive resorts, waar de toeristen kwamen. Dat mis je nu en dat is goed merkbaar binnen de sector.’

Oosterbaan verwacht dat eventuele economische sancties de landbouwsector niet direct hard treffen. ‘De kans is groot dat de agrarische export buiten schot blijft. Mensen moeten nu eenmaal eten en daarvoor moet de voedselvoorziening op peil blijven’, denkt Oosterbaan. ‘Dat zie je ook met Rusland gebeuren. De import van uitgangsmateriaal en mechanisatie, die niet zelf geproduceerd wordt, blijft onaangetast. Ik denk ook niet dat Nederlandse ondernemingen in het land zelf benadeeld gaan worden.’

Zaken doen is lastig
Ook voor de politieke escalatie was het voor APH lastig zakendoen. ‘De crisis in Turkije brengt onrust met zich mee. Het gevolg voor ons is dat bedrijven zeer laat beslissingen nemen. We kunnen hierdoor alleen uit voorraad verkopen. Ook de wisselkoers van de Turkse lire speelt een duidelijk rol. Echter, onze concurrenten zijn andere Europese machinefabrikanten. Die zitten in hetzelfde schuitje. De schoen knelt vooral bij Turkse fabrikanten die exporteren. APH is mede-eigenaar van Kuhn Center Turkey. Dit bedrijf vermarkt ook wat eenvoudige machines, vooral voor grondbewerking en de veehouderij. Je moet dan meer concurreren tegen machines van Turkse makelij.’

Handelsrelatie Rusland-Turkije verbetert
De huidige gang van zaken omtrent Turkije doet sterk denken aan de economische sancties die Rusland in 2014 doorvoerde. Er zijn echter meer overeenkomsten. Vrijdag 10 maart maakte de Russische overheid bekend de import van Turkse agrarische goederen weer mondjesmaat toe te staan. Na het neerschieten van een Russisch gevechtsvliegtuig, door de Turken, besloot de Russische overheid maatregelen te nemen en de import van veel (agrarische) producten aan banden te leggen.

Het gaat onder andere om uien, broccoli en bloemkool waarvoor Rusland de grenzen opent. Een aantal andere producten worden, omwille van fytosanitaire eisen, (nog) niet toegelaten. Goed nieuws voor de Turken en zuur voor Europa. Voor ons blijft de grens met Rusland gesloten, terwijl er wel 6 miljard euro aan subsidies naar Turkije gaat. Misschien dat we de banden met de Turken goed moeten houden om onze uien kwijt te raken. Zij hebben de deur met Rusland immers voorzichtig open staan. De export van Nederlandse uien naar Turkije stelt echter weinig voor. In 2015 was het land goed voor 390 ton. Dat was in 'topjaar' 2009 1.480 ton.

Meer exportcijfers over pootaardappelen, consumptieaardappelen of uien vindt u als insider in de Databank van DCA.