Waarom pootgoed vraagt om meer aandacht

Het is geen makkelijke casus want navraag, bij experts in de aardappelsector, leert dat de opkomstproblemen van pootaardappelen zeer complex zijn. Het is te gemakkelijk om de teler of het ras als schuldige aan te wijzen. Met modder gooien helpt zeker niet. Het is een probleem waar de gehele keten mee te maken. Wat betekent dat het vraagt om gezamelijk onderzoek om tot een goede oplossing te komen. Dit seizoen duiken de problemen nog nadrukkelijk op door een samenloop van omstandigheden, met aan de ene kant het uitgangsmateriaal en aan de andere kant het bijzondere groeiseizoen. Het complete plaatje vraagt om een scherpe blik.  

Een eerste punt van aandacht is de groeiende honger naar hoogproductieve rassen. De groeiende export van frites vraagt om meer grondstof en in het verlengde om meer pootaardappelen. Vooral om rassen met een hogere opbrengst. De vraag is in hoeverre bij de veredeling is ingestoken op de opbrengst en in hoeverre op kwaliteit. Vooral rassen met genetica van het ras Agria in hun bloed vallen dit jaar, onder meer door groeischeuren, door de mand.

Ook in het verleden vielen al diverse rassen af door problemen. Noem bijvoorbeeld Asterix en Morenis. Mogelijk dat nieuwe rassen beter aan beide eisen gaan voldoen.

Een tweede punt van aandacht is de schaalvergroting. Enkele decennia terug kwam het uitgangsmateriaal nog van relatief kleine telers, die bij wijze van spreke elke plant kende. Door schaalvergroting is dit een stuk lastiger geworden en blijven soms belangrijke zaken onder de radar. 

Naast de teelt van pootgoed wordt ook de behandeling tussen oogst en poten als bottleneck genoemd. Om kiemrust te garanderen worden partijen zeer koud bewaard. Slechts 2 graden Celsius in plaats van 6 graden in het verleden. Niet in alle gevallen gaat de consumptieteler na ontvangst op de juiste wijze met zijn pootgoed om. Hoogproductieve fritesrassen kunnen minder verduren dan het vertrouwde Bintje.

Ook de bewaring in het voorjaar is van belang. Denk aan de rijen met jutezakken vol pootgoed die vroeger in april op het erf stonden. Poters bleken zo prima bewaarbaar. Ze warmden netjes op en droogden weer snel op, waardoor condens geen problemen veroorzaakte. Bij de huidige bewaarmethodes van het pootgoed in het voorjaar wordt het nog al eens te vaak losgestort op de kipwagen of in een containerbak bewaard tot de pootmachine aan de slag gaat. Een knelpunt voor de kwaliteit.

Last but not least zijn de weersinvloeden. Misschien hebben die het probleem dit jaar wel het sterkst uitvergroot. Het voorjaar startte vooral in het zuidwesten relatief vroeg maar koud en nat. De ondergrond bleef zo en is dit voorjaar nergens honderd procent naar voldoening geweest. Met name in de vroege percelen waren vervolgens problemen te bespeuren. Vader of opa wachtte tot eind april, maar door schaalvergroting wordt vroeg gestart om alles tijdig in de grond te hebben.

Wat kunnen we volgend voorjaar verwachten? Dat is afhankelijk van een aantal factoren. Enerzijds de kwaliteit van het pootgoed. Het onderwatergewicht van de knollen is hoog, wat vaak resulteert in een vitale knol. Dit wordt nog eens gesteund door een lage virusbesmetting. Een klein aandachtspunt zijn de droge omstandigheden tijden de oogst in combinatie met het gemis van Imazalil. Daarnaast bepaalt het weer veel, maar het belangrijkste is hoeveel geduld heeft de teler. 

Een kleine verschuiving is merkbaar onder akkerbouwbedrijven die besluiten de pootgoedteelt in eigen hand te nemen. Dit is echter voor een kleine groep haalbaar. Een beter alternatief is wellicht het maken van vaste afspraken met een lokale pootgoedteler waar u mee samen kunt werken. Voorafgaand aan het seizoen zijn dan afspraken te maken over de eisen van beide telers. Hoeveel stikstof wordt er gestrooid, wanneer wordt het product doodgespoten en op welke pootgoedmaat wordt dan ingezet. Indien mogelijk kan de consumptieteler het pootgoed zelf in bewaring nemen. Een bijkomend voordeel is de mogelijke kostenbesparing door minder transportkosten.

Wat er uiteindelijk uit het voorgestelde onderzoek van de NAO komt is de vraag, of duidelijk is al dat de aardappelsector moet samenspannen om de kwaliteit van het pootgoed te verbeteren en de teelt zo goed mogelijk te laten verlopen, voor zover dat mogelijk is. Proberen één zondebok te vinden draagt hier zeker niet aan bij, zo geven meerdere bronnen aan.

Factoren die de pootgoedopkomst beïnvloeden:

• Lage bewaartemperatuur pootaardappelen en onvoldoende opwarmen van het product
• Foutieve bewaarmethode na ontvangst door de consumptieaardappelteler
• Rassenontwikkeling met focus op kwantiteit en niet op kwaliteit
• Maximale stikstofgift in de pootgoedteelt met laag OWG tot resultaat
• Vroeg poten in een koude en natte grond
• Trage start van het groeiseizoen door overmatige regenval en lage temperaturen

Hoe u kunt anticiperen:

• Ga bij de pootgoedteelt niet voor de laatste kilo’s, maar speel in op kwaliteit en continuïteit
• Bewaar pootgoed na ontvangst voor het poten niet in kippers of containers maar bij geventileerde condities. Zorg dat het product kan afharden, ademen en drogen
• Wacht tot de bodemtemperatuur voldoende is gestegen en de ondergrond voldoende droog is. Een late start hoeft niet tot een laat oogstmoment te leiden wanneer het gewas vlot opkomt, maar anticipeer hier wel op
• Wees kritisch op het gewicht van uw pootcombinatie en andere mechanisatie
• Kaart opkomst- of andere pootgoedproblemen tijdig aan bij uw leverancier en controleur
• Ga in gesprek met een lokale pootgoedteler over het maken van vaste afspraken of onderzoek of uw bedrijfssituatie geschikt is om de teelt in eigen hand te nemen
• Check pootgoed direct bij ontvangst. Overleg bij problemen direct met uw NAK-controleur en leverancier.