Ems-Vechte: 'Mengvoer alleen maakt je kwetsbaar'

In enkele jaren heeft nieuwkomer Raiffeisen Ems-Vechte in ons land een marktaandeel veroverd van 140.000 ton mengvoer per jaar. Naast mengvoerproducent is deze Duitse coöperatie ook bank en akkerbouwtoeleverancier. Door een Nederlandse bril bekeken een unieke combinatie.

Hoog tijd daarom voor een gesprek met directeur Albert Weersmann over de snelle groei op de Nederlandse markt, de krimpende dieraantallen in Noordwest-Europa, kansen voor varkenshouders en de zonnige toekomst voor het flexibele familiebedrijf. "Boeren hebben met grond en mest goud in handen."

Nieuwkomer in Nederland
Op de Nederlandse mengvoermarkt die door gevestigde namen wordt gedomineerd, is Ems-Vechte een nieuwkomer die daarom soms met argusogen wordt bekeken. Vooral in Oost-Nederland en op de Veluwe heeft het bedrijf de laatste jaren veel veehouders als klant gekregen. De stap naar de Nederlandse markt is vrij spontaan gegaan, vertelt Weersmann. "In 2015 zijn wij benaderd door een onbekende Nederlandse varkenshouder in Overijssel die bij ons voer wilde afnemen. De prijzen in de varkenshouderij waren toen slecht, dus dat was een risico voor ons. Wij zijn met deze ondernemer in gesprek gegaan en tot zaken gekomen. Dit smaakte naar meer. Onze medewerkers zijn op taalles gegaan, vervolgens zijn we actief de Nederlandse markt opgegaan", aldus de Duitser die onze taal prima beheerst.

De kern van onze Nederlandse activiteiten gaat decennia terug en is gebaseerd op de oprichting van Euro Grenzland in 1990 met de Welkoop-winkel in Coevorden door de toenmalige managers Ben Duitshof en later Hein van de Worp. Laatstgenoemde voormalig pluimveespecialist van de coöperatie en één van de mede-initiatiefnemers van de fusie van de twee coöperaties Raiffeisen Grenzland en Emsland-Mitte tot de huidige Raiffeisenbank Ems-Vechte. Daar werken in totaal zo'n vijfhonderd medewerkers, waarvan vierhonderd in het agrarische domein. De rest doet banking. Weersmann is één van de vier directeuren. 

De vier fabrieken van Ems-Vechte staan veelal in de grensregio's en de culturele verschillen zijn niet zo groot. "In de regio zijn wij sterk, Holland hoort daarbij." Waar de Nederlandse mengvoermarkt in zijn geheel krimpt, wist Ems-Vechte de afgelopen jaren met 10% tot 20% te groeien. Verdeeld over varkens, pluimvee en rundvee zetten zij nu in Nederland jaarlijks 140.000 ton mengvoer af. Wat dit commerciële succes verklaard? Daarover is Weersmann vrij simpel: "Wij zijn sterk in de regio, hebben goede Nederlandse vertegenwoordigers in dienst en leveren kwalitatief goed voer voor een concurrerende prijs." Ook Nederlandse veehouders kunnen lid worden van de coöperatie. Een aandeel is €1.500 waard. Vanaf €150 kunnen veehouders zich inkopen, de rest kan via winstdeling worden verworven.

Crisis op voermarkt
Continuïteit in de voersamenstelling is belangrijk. Bij Ems-Vechte worden in de rantsoenen geen compromissen gesloten, wanneer de prijs van een grondstof de lucht in schiet. Continuïteit is belangrijk voor goede technische resultaten, zegt Weersmann die zelf is opgegroeid op een gemengd bedrijf niet ver van de Nederlandse grens. "Wij leveren ook samenstellingen die wel fluctueren, maar daar is de prijs dan ook naar." Over grondstoffen gesproken, Weersmann maakt zich grote zorgen over de extreem prijsstijgingen van granen en de slechte beschikbaarheid. "Als het voer in korte tijd €100 per ton duurder wordt, dan kun je spreken over een serieuze crisis. Gelukkig stijgen de melkprijzen en zijn de pluimveevleesprijzen vrij hoog, maar in de varkenshouderij staan de opbrengsten wel zwaar onder druk." Op korte termijn voorziet hij grote problemen. Bedrijven met een laag eigen vermogen gaan in de problemen komen, verwacht hij. "Bij elk vleesvarken moet er nu €10 tot €20 bij, het zou zomaar kunnen dat 20% van de varkenshouders in Duitsland omvalt."

'Varkensprijs volgend jaar door het dak'
Voor bedrijven die de crisis kunnen uitzingen, is er veel perspectief. "Let op mijn woorden, over een jaar gaan de varkensprijzen door het dak. De slachtcijfers zijn al veel lager en met de krimp die nog komen gaat, ontstaat er een groot tekort aan varkens. Zeker omdat de Duitse retail massaal de 5D-strategie omarmt." De Nederlandse varkenshouderij gaat van de Duitse tekorten profiteren, verwacht Weersmann. De komende maanden worden echter spannend voor varkenshouders. Hoewel Ems-Vechte naast mengvoerproductie ook een bank is, worden varkenshouders nu niet blind voorgefinancierd.

Desalniettemin levert deze combinatie bankieren en mengvoer boeren wel voordelen op. "De afgelopen jaren hebben wij in de Nederlandse agrarische sector voor ruim €100 miljoen aan kredieten verstrekt. Daarvoor werken we intensief samen met Grafschafter Volksbank uit Nordhorn. "Hier en daar financieren ook wij goederen, dieren en voer." Waar de Rabobank alles centraal aanstuurt, hebben wij nog lokale kantoren. Ik durf te stellen dat we daardoor flexibeler zijn. Bovendien zijn wij bereid om risico's te nemen wanneer agrarische ondernemers met goede plannen komen."

Krimp in Duitse mengvoermarkt
De prijscrisis op varkensmarkt, in combinatie met strengere milieuwetgeving, zet de dieraantallen in Noordwest-Europa onder druk. Weersmann is zich ervan bewust dat dit voor mengvoerbedrijven grote uitdagingen zorgt en schetst een sombere toekomst: "De Duitse mengvoermarkt beslaat 24 miljoen ton, bijna de helft hiervan wordt afgezet in Nedersaksen. Ik reken op een krimp van 10% tot 20%. De naderende krimp is een belangrijke reden waarom Ems-Vechte onlangs bekendmaakte intensief met VR Bank te gaan samenwerken. Ook deze coöperatie combineert bankzaken met mengvoerproductie. De samenwerking is een opmaat voor een fusie. "Het mooie van fuseren is dat het boerengeld dan in de coöperatie blijft, net zoals ABZ Diervoeding en De Samenwerking dat voornemens zijn. Wanneer particuliere mengvoerbedrijven worden opgekocht, verdwijnt er boerengeld uit de sector."

Kansen voor familiebedrijf
Naar de toekomst toe is Weersmann niet somber. "In de nieuwe Duitse regering gaan 'Die Grünen' het landbouwbeleid vormgeven, dus reken maar uit." Deze partij wordt ook gezien als de GroenLinks van Duitsland. Daarbij willen consumenten in toenemende mate hogere welzijnseisen. "Dit is echter geen bedreiging, maar een kans. Vooral voor het kleinschalige familiebedrijf." Grote bedrijven zijn er niet op ingericht om weidegang of uitloop toe te passen. Kleine bedrijven zijn flexibeler en nemen de productie over, voorziet Weersmann. Op dezelfde vierkante meters gaan minder dieren worden gehouden. "Wanneer de prijzen toenemen, is dat voor veehouders niet erg. Voor mengvoerbedrijven is dat wel een bedreiging. Bij Ems-Vechte hebben we onze activiteiten breed gespreid; alleen mengvoer maakt je kwetsbaar. Daar zijn we ook actief in biogas en akkerbouw, dat maakt onze coöperatie krachtig." Bovendien is Ems-Vechte volgens Weersmann verweven met grote agrarische partijen. "Wat velen niet weten, is dat wij 6% van de aandelen van Agravis hebben. Dit levert synergievoordelen op bij de inkoop van grondstoffen."

Ook veehouders moeten hun activiteiten breed spreiden, vindt Weersmann. Boeren worden in toenemende mate energieproducenten, verwacht hij. In hernieuwbare energie uit zon, wind en biogas liggen kansen om als Europa minder afhankelijk te worden van Rusland en Saoedi Arabië. De politieke wil op dat gebied is groot. "Met grond en mest hebben boeren goud in handen. En vergeet de opkomst van carbon farming niet. Op dit moment betaal je voor de compensatie van 1 ton CO2-uitstoot €25 euro aan rechten. Die prijzen gaan naar €50 tot €60 euro in twee jaar en stijgen daarna door naar €100 á €200." Over tien jaar is de foodmarkt compleet veranderd. Voedsel krijg meer waarde, verwacht Weersmann. "Plantmeat gaat er definitief komen, daar moeten we onze ogen niet voor sluiten. De kunst is om als boeren(coöperatie) mee te gaan met de tijd."  

Wouter Baan

Wouter Baan is hoofdredacteur van Boerenbusiness. Hij richt zich daarnaast op zuivel, varkens en vleesmarkten. Ook volgt hij de (bedrijfs)ontwikkelingen binnen de agribusiness en interviewt hij CEO’s en beleidsmakers.

w.baan@boerenbusiness.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.