Interview Tjeerd de Groot
'Sprookjes dat het zonder halvering veestapel kan'
De man die de veestapel wil halveren, meer introductie behoeft Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot (52) tegenwoordig niet. Zijn uitspraak was anderhalf jaar geleden directe aanleiding voor de boerenprotesten. Boerenbusiness vraagt de nummer 8 op de lijst van D66 naar zijn visie.
U was directeur van de Nederlandse Zuivel Organisatie. Heeft u als 'de man die de veestapel wil halveren' nog wel een beetje goed contact met boeren?
"Ik heb er gisteren in Staphorst – coronaproof - nog vele tientallen gesproken, dus dat is zeker nog het geval. Aanvankelijk werd er kritisch gereageerd, maar als ze tijd nemen om het hele verhaal aan te horen, komt er ook een moment dat ze zeggen dat ze ook zien dat intensieve veehouderij van varkens en kippen niet zo verder kan."
Inmiddels zijn er meer partijen die het hebben over inkrimping van de veestapel. Maar de andere regeringspartijen VVD, CDA en ChristenUnie willen daar niet aan. Hoe denkt u daarover?
"Eigenlijk strooien ze daarmee zand in de ogen van de boeren. CDA vermindert de broeigasemissie met 46% in 2030 ten opzichte van 1990, VVD 41% volgens doorberekeningen. Ze houden zich daarmee niet aan de CO2-reductie van het klimaatakkoord van 49%. Laat staan dat ze gaan voldoen aan de opgave die nog uit Brussel komt. Hetzelfde geldt voor stikstof. En we weten ook al dat we de Kaderrichtlijn Water niet gaan halen. Schaalvergroting is het enige model voor CDA en VVD. Een beleid van 20 jaar pappen en nathouden en je ziet dat er daardoor steeds regels bijkomen. Wij hebben een lange termijnvisie en gaan ook keuzes maken over de Europese landbouwsteun. En het verdienmodel, dat is ook problematisch."
"We zijn het eens dat boeren niet moeten worden gedwongen om te stoppen. Veel hebben geen opvolger. Daarnaast zouden we vooral met boeren willen samenwerken. Aanpak is vrijwillig, maar wij zetten er alleen veel meer geld achter. Wij trekken er €11 miljard meer voor uit. CDA roomt dierrechten af. VVD en CDA vertellen sprookjes dat het zonder halvering van de veestapel kan. Ze geloven al 40 jaar in innovatie, maar de landbouw is al heel efficiënt."
Is er dan nog ruimte voor boerenbedrijven om uit te breiden?
"Als dat een mogelijke schaalsprong betekent, ben ik daarin heel terughoudend. Als we op dezelfde voet doorgaan, dan wordt de sector intensiever en worden bedrijven 2 keer zo groot. Er zitten grenzen aan en die moeten we met elkaar benoemen. Wat VVD en CDA willen, betekent halvering van de boerenstand binnen 10 tot 15 jaar, wij willen juist boeren houden."
Als D66 weer met deze partijen gaat regeren, wat toch niet ondenkbaar, is het dan wel mogelijk om in een volgend kabinet tot overeenstemming over het landbouwbeleid te komen?
"Dat gaan we zien. We hebben grote stappen gezet. Dit kabinet heeft geschreven dat het huidige model niet meer houdbaar is. Er is een toekomstvisie voor kringlooplandbouw neergelegd, een klimaatakkoord gesloten en een goed begin gemaakt met het oplossen van de stikstofcrisis. Daar zijn we toe in staat geweest. Kringlooplandbouw heeft nog nooit zo hoog op politieke agenda gestaan."
Hoe ziet u de rol van de retail in de verduurzamingsslag?
"Ik zie die rol als een heel belangrijke. D66 heeft daartoe ook voorstellen ingediend die worden uitgewerkt door het ministerie. Het hele assortiment van supermarkten moet duurzaam worden, inclusief een eerlijke prijs voor boeren. Er is in 2016 berekend dat er per jaar €6 miljard verborgen schade is van landbouwproducten. Het nieuwe normaal moet worden: niet ten koste van schone lucht, schoon water en biodiversiteit. En ook niet ten koste van het inkomen van de boer."
De prijs is voor veel consumenten doorslaggevend. Hoe realiseer je dat supermarkten vrijwillig hun hele assortiment gaan verduurzamen?
"Als je dat niet doet, kom je in het rijtje viezerikken te staan. Het idee is dat ze rapporteren met welk groeitempo ze dat doen. Je maakt er geen goede sier mee als je voor een klein deel van het assortiment een weidemelklijn hebt en tevens een kiloknaller. Dit moet het nieuwe normaal worden. We willen ook niet ondergraven worden door goedkope, niet duurzame producten uit het buitenland. Ook geen eieren uit Oekraïne in verwerkte producten. Er gaan steeds meer eisen komen uit de financiële wereld, van aandeelhouders. Het is best lastig, maar het zou goed zijn om te zorgen dat de overheid supermarkten en verwerkende industrie die duurzaam werken, in relatie met de overheid, voordeel kan bieden."
Wat is de grootste uitdaging op landbouwgebied de komende tijd?
"Het belangrijkste is of we met elkaar in staat zijn om een nieuw verdienmodel te bieden. Het huidige is failliet. Dat boeren een eerlijke prijs krijgen en op meer manieren geld kunnen verdienen. Dat we een veelvormige land- en tuinbouw krijgen. Je moet daarbij denken aan marktniches, zoals FrieslandCampina met babyvoeding en Kipster met eieren. Export hoeft in waarde ook niet minder te worden, wel in hoeveelheid. Nederland is een van de duurste landen, maar we bedienen ook een heel welvarende markt. Ik geloof niet dat die te weinig wil betalen voor een klimaatneutraal varkenslapje."
"Ik hoop dat boeren echt gaan kiezen voor hun toekomst en die van hun kinderen. We willen vanuit D66 de kans bieden die keuzes te maken en boeren bevrijden uit het huidige model waarin ze vast zitten en dat samen te doen."
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.