Interview Kruijthoff & Van Vugt
'Akkerbouw wil aanpassen, maar heeft tijd nodig'
CZAV heeft het afgelopen jaar onder meer geïnvesteerd in afzet van granen en zag de verkoop van organische mest groeien. Hoe zien voorzitter Dik Kruijthoff en algemeen directeur Antoon van Vugt de ontwikkelingen in het werkgebied van de zuidwestelijke coöperatie? En wat is CZAV zelf van plan? "Er komt een consolidatieslag in de toeleverantie op til."
Boerenbusiness spreekt Kruijthoff (foto boven) en Van Vugt online via Teams. De coronaregels worden bij de coöperatie strikt nageleefd. Begin december is Dik Kruijthoff aangetreden als voorzitter van de ledenraad en de Raad van Commissarissen bij de CZAV.
Waarom heeft u zich kandidaat gesteld voor het voorzitterschap?
Kruijthoff: "Daar is een lang traject aan vooraf gegaan. Ik heb een geschiedenis bij Cebeco Meststoffen waar ik een aantal jaar heb gewerkt. Daar heb ik de CZAV van binnenuit leren kennen. De afgelopen jaren was ik al lid in de Raad van Commissarissen. Toen Johan Klompe aangaf te willen stoppen, heb ik besloten mij kandidaat te stellen. Ik vind het mooi om als voorzitter sturing te geven aan het overleg binnen onze coöperatie."
Wat vindt u onder uw voorzitterschap belangrijk?
Kruijthoff: "CZAV is een nuchtere en platte organisatie die dicht bij de leden staat. Het is belangrijk dat we het belang van de leden binnen de coöperatie in het oog houden en centraal stellen. Ons motto is niet voor niets 'CZAV: van en voor boeren'. Ieder lid moet zich daarbij vrij voelen zijn zegje te doen. Een grote meerderheid laat zich traditioneel niet zo nadrukkelijk horen. De verborgen ideeën van deze groep naar boven halen, zie ik als een belangrijke taak."
Voor welke uitdagingen staan de agrarische ondernemers, uw leden?
Van Vugt: "Dat zij volgens een andere visie moeten gaan telen, daarbij invulling gevend aan de veranderende wensen van de maatschappij. Het overgrote deel van de leden staat hier open voor en is ook bereid hierop in te spelen. Wat veel boeren wel zorgen baart, is dat er een veel plannen geen oog is voor het verdienmodel. Daardoor ontbreekt het perspectief in veel doelen die worden gesteld."
Wat is hieraan te doen?
Van Vugt: "Dat is lastig. Het gewenste tempo van de veranderingen is sneller dan wij als sector aankunnen. De koers naar duurzaam ondernemen vraagt een goed doordachte lange termijnstrategie, die niet om de haverklap wordt aangepast. De politiek lijkt dat onvoldoende te beseffen en voert een wispelturig beleid. Een voorbeeld daarvan zijn de fosfaatnormen." Kruijthoff reageert: "Dat hebben we recent ook gezien met de drempelmaatregel voor ruggenteelten. En dit speelt zeker – zoals elke ondernemer op zijn bedrijf voelt - bij de toelating van gewasbeschermingsmiddelen."
Daarbij heeft een deel van de agrarisch ondernemer het nog extra lastig door een gebrek aan zoet water. De uienteelt lijkt bijvoorbeeld langzaam Zeeland te verlaten.
Van Vugt: "De zoetwatervoorziening knelt en is zeker voor de telers die er mee te maken hebben een hele uitdaging. Maar we hebben nu enkele relatief droge zomers gehad, wat niet betekent dat de komende zomers ook droog zijn. Enkele telers zijn wel met uien gestopt, maar op het totaal is het gering. Vooralsnog leidt het niet tot grote verschuivingen in het areaal akkerbouwgewassen in ons werkgebied."
Zijn er alternatieven voor jullie leden, bijvoorbeeld in eiwitgewassen?
Van Vugt: "Eiwitgewassen kunnen een mooie aanvulling zijn in het bouwplan op veel akkerbouwbedrijven. Het saldo is op het moment te laag en ligt onder dat van tarwe. Qua veldopbrengst kunnen we in de veredeling progressie boeken, maar dit duurt lang. Als de maatschappij duurzaam geteelde eiwitgewassen van eigen bodem wil, moeten zij daarvoor dus extra gaan betalen. Dat zie ik niet zo snel gebeuren, dus voor de korte termijn is er geen goed verdienmodel voor de teler."
Hoe speelt de CZAV in op deze veranderingen?
Van Vugt: "We hebben een strategie uitgezet met 4 hoofdthema's, waarin we ons verder willen ontwikkelen. Dat zijn: kennis en product, data, mineralen en dus de eiwittransitie. Veel van onze leden werken volgens geïntegreerde teeltmethoden (ICM). Uitgangspunt daarbij is dat er zoveel mogelijk teelttechnische maatregelen worden genomen om ziekten en plagen te voorkomen. Als CZAV blijven we hier onderzoek naar doen. We proberen met minder input van gewasbeschermingsmiddelen de productie op niveau te houden of zelfs te laten stijgen."
Wat is jullie ambitie in data?
Van Vugt: "Data is natuurlijk al een vele jaren een trend. Het op data sturen en adviseren wordt in de toekomst belangrijk. Daar investeren we ook in, ook al zijn de resultaten vooralsnog in de gangbare praktijk beperkt. De kunst is natuurlijk om de data zo optimaal mogelijk te vertalen in de bedrijfsvoering en de teelten de boer. Eer dat we dat proces hebben geoptimaliseerd, zijn we nog wat jaren verder. Het is een zaak van de lange adem. Data zijn voor ons belangrijk, maar voor ons staan mineralen in deze periode met stip op nummer 1."
In welk opzicht voor CZAV?
Van Vugt: "De animo voor organische mest neemt zienderogen toe. Afgelopen jaar hebben we 700.000 ton organische mest verhandeld, een record. Terwijl onze wortels liggen in de afzet van kunstmest. Voor telers wordt het vinden van een balans tussen aanvoer van mineralen als organische stof uit organische mest en kunstmest steeds belangrijker. We kiezen nu voor een mineralen strategie, waarin we heel bewust partner willen zijn in de distributie van kunstmest, compost en andere organische meststoffen."
CZAV heeft het aandeel van Agrifirm in Cebeco Granen volledig overgenomen. De prijs op de granenmarkt kijkt al een tijd omhoog. Kan de tarweteelt belangrijker worden voor een teler?
Van Vugt: "De tarweteelt is voor akkerbouwers heel belangrijk, maar het is geen hoogsalderend gewas en er moet heel wat gebeuren wil het dat worden. Veel boeren hebben daardoor ook niet in opslag geïnvesteerd. CZAV speelt hier een belangrijke rol in de logistiek en voor de vermarkting. Circa 90% van onze telers kiest voor de afzet via onze pool. Met Cebeco Granen beschikken we over een eigen goede logistiek voor de afzet van graan. En dat is om enigszins aansluiting te houden bij de grote spelers essentieel."
Wat is de ambitie van CZAV als bedrijf de komende jaren?
Van Vugt: "De schaalvergroting in de landbouw zet zich door. Landbouwbedrijven vallen af, nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan." Kruijthoff vult aan: "Een andere groep kiest er voor een inkomen naast het landbouwbedrijf te generen. We willen al deze groepen op een passende manier bedienen." Van Vugt vervolgt: "Maar deze ontwikkelingen leiden er wel toe dat een consolidatieslag in de toeleverantie op til is. Om scherp te opereren voor onze leden heb je zowel aan de inkoop als de verkoopkant volume nodig."
Betekent dit dat jullie verder kijken dan alleen Zuidwest-Nederland?
Van Vugt: "We hebben niet lang geleden onze statuten aangepast, waardoor wij ook buiten de 3 provincies van ons huidige werkgebied leden mogen werven. Als er kansen langs komen voor samenwerking of fusies, grijpen we deze met beide handen aan. Maar we gaan er niet actief op zoek, het is geen doel op zich."
Dan komt een moment dat de naam Coöperatieve Zuidelijke Aan- en Verkoopvereniging niet meer passend is?
Kruijthoff lachend: "Wie weet is het 100-jarig bestaan van CZAV een aanleiding om de naam te veranderen." En Van Vugt: "En internationaal is CZAV in het Engels een tongbreker. Dus inderdaad, wie weet."
Dit interview is geschreven in samenwerking met Eric de Lijster
Jurphaas Lugtenburg
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.