Nieuws Verkiezingen
Politici proberen elkaar te vinden in landbouwdebat
Het landbouwverkiezingsdebat 'Voorbij de polarisatie' beloofde gisteravond (donderdag 18 februari) verder te kijken dan de tegenstellingen en te zoeken naar overeenkomsten. Is het de partijen gelukt boven zichzelf uit te stijgen en heeft het debat een einde kunnen maken aan de polarisatie?
De wil was er in ieder geval wel om naar elkaar te luisteren. Er was een hoge opkomst van zowel partijen (11) als kijkers (3.500 kijkers volgens de organisatie Team Agro NL, Food Hub en Agrio). Aan het begin is er een poll onder de kijkers: 25% gaat voor CDA, 24% voor BoerBurgerBeweging (BBB), 17% voor VVD, 9% voor SGP en 5% voor GroenLinks. De andere partijen scoren lager. SP komt uit op 0% van de stemmen.
Stikstofuitstoot en natuurkwaliteit
De politici gaan rond 5 thema's in tweetallen (en een keer een drietal) in debat, onder leiding van Chantal Everaardt van RTV Oost. Laura Bromet (GroenLinks) en Cees de Jong (CDA) lijken op het eerste thema, stikstofuitstoot en natuurkwaliteit, redelijk op één lijn te zitten.
Beiden vinden dat de boer geholpen moet worden door de overheid én dat natuur en landbouw hand in hand gaan. "Vaak wordt landbouw en natuur als zwart/wit gezien", aldus De Jong. Bromet: "Veel natuur is boerenland, weidevogels floreren op weiden." Als het gaat over het verdienmodel van de boer, wrijft Bromet nieuwkomer op de CDA-lijst De Jong wel even onder de neus dat GroenLinks niet aan macht is geweest de afgelopen tientallen jaren en hij naar zijn eigen CDA moet kijken.
De Jong vindt dat de focus teveel ligt op de consument. "We missen de verbintenis tussen consument en boer." Daar is Bromet het mee eens. De Jong: "Mijn stelling is altijd: vertaal iedere beslissingen terug naar de impact aan de keukentafel en dan geloof ik niet dat er zoveel verschil is tussen de partijen." Bromet besluit met dat er een plek gevonden moet worden 'waar alle belangen worden vertegenwoordigd'.
Vergroening teelten en voldoende inkomen
Caroline van der Plas (BBB) en Pieter Grinwis (ChristenUnie) nemen elkaar de maat over vergroening van teelten en voldoende inkomen. Van der Plas zoekt meer de confrontatie. Bijvoorbeeld als Grinwis zegt dat de prijs goed moet zijn. "Uw partij heeft 4 jaar in de coalitie gezeten, 4 jaar lang de kans gehad om de prijs omhoog te krijgen." Grinwis reageert door te zeggen dat er door minister Schouten opdracht is gegeven aan de ACM om te kijken naar de marktmacht van boeren.
Gaandeweg komen de 2 meer tot elkaar. Grinwis: "We hebben beiden als enige partijen in het programma gezet: zet een heffing op producten, laat dat terugvloeien naar de boer." Van der Plas wijst Grinwis erop dat ChristenUnie ook voor Ceta, het handelsverdrag met Canada heeft gestemd. Dat klopt, zegt Grinwis, 'maar we zijn tegen een handelsverdrag met Zuid-Amerika, dat is heel slecht voor de Nederlandse boer'. Van der Plas: "Eens." Ze sluit af met: "Ik verheug me op samenwerking met ChristenUnie. Grinwis: "Eensgelijks."
Intensiveren en extensiveren
Het lag vooraf al een beetje in de lijn der verwachting, maar in het minidebat tussen Jan Cees Vogelaar (JA21) en Tjeerd de Groot (D66) over intensiveren en extensiveren lukt het de 2 niet tot elkaar te komen. De Groot wil zowel af van intensiveren als extensiveren en ziet een toekomst voor kringlooplandbouw. "Er zijn veel regels gemaakt, de politiek heeft altijd te laat ingegrepen."
Vogelaar vindt dat De Groot 'een mooi droomverhaal' heeft, maar dat het verdienmodel ontbreekt. Met wat D66 wil - zo rekent hij voor - wordt de veestapel niet gehalveerd, maar teruggebracht naar een kwart. De Groot ziet het verdienmodel wel. Hij wijst op Kipster en op €700 miljoen uit Brussel. Volgens hem moet er in de retail een eerlijke prijs worden betaald.
Of ze samen iets voor boeren kunnen betekenen, wil de presentator weten. Het valt te betwijfelen. Vogelaar: "Ik heb een duurzaam model ontwikkeld, dat ligt bij AH in de schappen. Hij praat erover, ik realiseer het."
Meer en minder grond voor de landbouw
Over of er meer of minder landbouwgrond moet komen, gaan 3 partijen in debat: Roelof Bisschop (SGP), Nynke Koopmans (FvD) en Frank Futselaar (SP). Bisschop vindt het verbazingwekkend dat er zonneparken op landbouwgrond komen. "Je hebt daar geen landbouwgrond voor nodig, dat kan op daken." Hij krijgt daarin bijval van Koopmans. Het land moet volgens haar voor de landbouw beschikbaar blijven en niet vol worden gezet worden met zonnepanelen en windturbines.
Futselaar vindt het belangrijkste dat landinrichting geregisseerd gebeurd. "Wat gaan we waar doen." Hij ziet het niet gebeuren dat er meer landbouwgrond komt. Bisschop: "Linkse jongens zijn meer van overheidsregie." Hij wil 'geen dictaat van bovenop'. "Maar het kan goed beginnen bij het Landbouwakkoord waar we, met SP, allebei onze handtekening onder hebben gezet. We zoeken waar mogelijk elkaar op. We zitten er alleen anders in. In onze aderen zit landbouw, dat is des SGP's."
Futselaar en Koopmans vinden beiden dat de boer perspectief moet worden geboden. De deelnemers kunnen elkaar tenslotte alle 3 vinden in de stelling dat natuur en de boer niet tegenover elkaar moeten worden gezet.
Natuurvriendelijke landbouw en export
Joris Thijssen (PvdA) en Jan Klink (VVD) mogen de avond afsluiten met natuurvriendelijke landbouw en export. Zij zijn het beiden eens dat de overheid naast de boer moet gaan staan. De visie is wat anders. Thijssen: "Waar het begint is: we hebben een klimaat- en natuurcrisis in Nederland. In 2030 moet de stikstofuitstoot worden gehalveerd. Om niet in de mangel te worden genomen van markmachten, is hulp van de politiek nodig."
Klink: "Landbouw is goed in Nederland. Het gaat om de doelen, niet de middelen. Het is niet het goede pad om te zeggen: de veestapel moet worden gehalveerd. Niet zo doen, maar voorbij polarisatie. Wat Thijssen zegt: naast de boeren staan." Beide politici blijken eigenlijk helemaal niet zo eensgezind. Thijssen: "Niet om te polariseren, maar u zegt aan de ene kant het stikstofprobleem op te willen lossen, maar u wilt niks veranderen."
Zo valt aan een beetje polarisatie niet te ontkomen, maar de deelnemers lieten elkaar wel uitpraten en zochten in veel gevallen de raakvlakken op. Met wisselend succes. Tegenstellingen horen natuurlijk ook bij een democratie. Er valt tenminste iets te kiezen 17 maart. Dat blijkt ook uit de poll na afloop. 1 op de 5 is veranderd van partijkeuze. 4% zegt zelfs na het zien van het debat nu wél te gaan stemmen.
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.