Niet FarmerFriendly, maar boerenketens met supers

Mark van den Oever, voorman van Farmers Defence Force (FDF), kondigde op YouTube aan dat woensdag 10 februari de grote dag van FarmerFriendly ging worden. Het pakte anders uit, de supermarkten lopen niet warm voor het door FDF opgerichte label om de marge voor de boer te vergroten.

Vertegenwoordigers van onder meer boerenorganisaties en supermarkten spraken woensdag met elkaar in Utrecht over het al dan niet invoeren van FarmerFriendly. Het CBL, de koepel van supermarktbedrijven, verklaarde zich geen partij om daarover een besluit te nemen. Jumbo en Albert Heijn zeiden beleefd dat ze niet willen meewerken aan FarmerFriendly. Zij hebben een beter idee: ketens vormen met boeren.

Boter bij de vis
Na een bijeenkomst van 4 uur en een kwartier, waarin het CBL en de strijders van de FDF elkaar presentaties voorschotelden, bracht het CBL woensdagmiddag een kort en weinigzeggend persbericht uit. De koepel schrijft hier onder meer: "Er is afgesproken dat er meer partijen nodig zijn om tot structurele afspraken te komen. Voor het vervolg van het proces wordt een onafhankelijke voorzitter aangesteld en houden we ons aan eerder gemaakte procesafspraken." Op 2 april staat een nieuwe vergadering gepland en dan wil FDF boter echter  bij de vis, meldt de beweging in een verklaring. Dan ligt volgens Van den Oever de essentiële vraag op tafel: "horen we 2 april een 'ja' of een 'nee' op FarmerFriendly?"

Volgens FDF moet het inmiddels een jaar oude concept FarmerFriendly de basis voor de gesprekken blijven. Dat is een soort private belasting op boodschappen doen in Nederland van 3% op de totale omzet van supermarkten, wc-papier en stofzuigerzakken incluis. Dat levert circa €1,2 miljard op. Die som wil de FDF verdelen over de deelnemende boeren die gratis lid worden van een coöperatie die het geld beheert. Van den Oever zegt over het gesprek van vandaag: "De supermarkten zijn op zoek naar een andere route dan FarmerFriendly, maar er is tot nu toe geen beter plan. Als CBL wel met iets beters komt, zien we dat met belangstelling tegemoet."

'Koehandel'
Ook Sjaak van der Tak van LTO Nederland was aanwezig. Van der Tak toont zich tevreden met de uitkomst van de bijeenkomst. "Albert Heijn en Jumbo stellen zich vierkant op achter de vorming van goede ketens met boeren. Dat noem ik winst." Het Farmer Friendly-concept noemt hij 'niet realistisch', omdat het van het collectief van supermarkten geld vraagt voor boeren zonder enige tegenprestatie. "Het CBL maakte in een presentatie duidelijk geen partij te zijn om daarin mee te kunnen gaan, omdat mededingingswetgeving zo'n besluit op sectorniveau niet toestaat. Individuele supermarkten kunnen er wel op ingaan." Vanuit Rabobank maakte bankier Carin van Huët volgens Van der Tak duidelijk dat de marges van supermarkten dun zijn. Meedoen op individuele basis is dan ook onwaarschijnlijk.

De €1,2 miljard waarop Farmer Friendly aanspraak maakt, beslaat de totale winst van de supermarktketens na aftrek van alle kosten. Het gesprek liep uit op een soort koehandel. Van der Tak: "Toen Jumbo's CEO Frits van Eerd opmerkte dat het zijn bedrijf €240 miljoen zou kosten, bleek Van den Oever ook bereid om over bijvoorbeeld €80 miljoen te praten."

Leren van mooie voorbeelden
Volgens Van der Tak verklaarden Van Eerd en topvrouw Marit van Egmond van Albert Heijn zich volmondig bereid om te werken aan het versneld in hechte ketensamenwerkingen brengen van Nederlandse boeren en hun bedrijven. "Die aanpak", zegt Van der Tak, "snap ik en steun ik. Ik ben er blij dat dat geluid nu eindelijk naar buiten komt. Dat vind ik uitstekend resultaat van de campagnes van de FDF. Jumbo wil dat spoor nadrukkelijk volgen. Het CBL staat er ook als koepelorganisatie achter."

Van der Tak wil dat Albert Heijn zijn kennis van ketenbouw verder ter beschikking stelt en zegt dat hij Albert Heijn daartoe bereid heeft gevonden. Van der Tak: "Marit van Egmond van Albert Heijn was het duidelijkst over haar positie. Ze wil graag meewerken aan betere verdienmodellen voor boeren door intensieve samenwerking in ketenverbanden die zorgen voor onderscheid. Frits van Eerd van Jumbo sloot zich daar bij aan. Albert Heijn kan heel mooie voorbeelden met heel tevreden boeren laten zien."

Gezonde verdienmodellen
Volgens Van der Tak heeft het CBL een lijst van actiepunten op tafel gelegd waar hij nog enkele aan heeft toegevoegd. Uiterlijk 1 april moet er een plan om de ketensamenwerking concreet te maken op tafel komen, waar Van der Tak zich sterk voor maakt. In de vergadering verklaarde ook FDF-man Jos Ubels zich bereid om over ketenvorming te praten als basis voor gezonde verdienmodellen voor boeren, zegt Van der Tak.

Ubels liet zich over de bijeenkomst uit in een vlog, waarin hij inderdaad zegt dat de FDF een beter plan dan FarmerFriendly kan omarmen, maar toch vasthoudt aan FarmerFriendly als minimum. In de eigen verklaring omschrijft FDF het als volgt: "de afspraak dat er op 2 april overeenkomst moet komen over het voorstel dat daadwerkelijk het verdienmodel van de boer zal verbeteren, blijft staan, daarover waren alle partijen het eens. En dat is positief."

Veeg uit de pan
Ubels geeft Van der Tak wel een veeg uit de pan, omdat die een lang praatproces zou willen met het ministerie van LNV aan tafel. Van der Tak verklaarde tegenover ons, net zoals hij al eerder in de pers zei, juist dat hij de overheid liever niet aan tafel heeft. Ubels lijkt de beleefde afwijzing van FarmerFriendly van Jumbo en Albert Heijn nog onvoldoende te laten indalen.

Ook in de verklaring van FDF houdt de organisatie in basis nog steeds vast aan het eigen initiatief. "Alhoewel er vanuit de overige ketenpartijen nu nog geen oplossing of beter alternatief is gepresenteerd voor verbetering van het verdienmodel voor de boer, hebben alle partijen nog tot 2 april de gelegenheid om daarop een antwoord te vinden."

Dat antwoord is echter al aan bod gekomen. Zogeheten 'dedicated' ketens stellen boeren met goede ondernemersinzichten in staat om hun bedrijfsvoering langjarig zo in te richten dat zij geld verdienen en samen met verwerkers en retailers en onderscheidende aanbod in de markt kunnen zetten. Daardoor ontstaat een wederzijdse verplichting als basis voor een goede relatie waarin de partners zorg dragen voor elkaars succes. Ze kunnen immers niet zonder elkaar.

Dit artikel maakt deel uit van de contentsamenwerking tussen Boerenbusiness en Foodlog.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.