De grootste verandering in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid dat per 1 januari 2023 in werking treedt, zijn de zogenaamde ecoregelingen. Voor elk land is dit anders en iedere agrarisch ondernemer kan een eigen pakket opstellen. Maar, hoe werkt het nou precies, en waarmee kunnen punten verdiend worden? Aard Mulders en Eefke Peeters lichten het systeem toe.
"Het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) zal zich doelgerichter gaan focussen op verduurzaming. Dit willen we doen door middel van zogenaamde ecoregelingen", zo vertelt Aard Mulders van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit tijdens de online conferentie 'I'm in' over de hernieuwing van het GLB. "Alle lidstaten in de Europese Unie zijn verplicht om ecoregelingen in te stellen, maar boeren zijn niet verplicht hieraan mee te doen. Op deze manier kan iedere boer zelfstandig bekijken wat voor zijn/haar bedrijf haalbaar is op het gebied van verduurzaming."
Basispremie wordt strenger
Hoewel je dus niet verplicht bent om mee te doen aan een of meerdere ecoregelingen, wordt onbewust toch een pressiemiddel uitgeoefend. De voorwaarden voor de basispremie worden namelijk strenger. Kortom: als je er financieel niet op achteruit wil gaan, moet je op jouw bedrijf alsnog verduurzamen. "Het onderdeel 'vergroening' dat voorheen boven op de basispremie kwam, wordt nu bij de basispremie in gerekend", meldt Eefke Peeters van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. "Zo hopen we dat boeren toch de stap naar verduurzaming zetten. En als ze vervolgens dan toch bezig zijn met vergroening, kunnen ze net zo goed kijken welke ecoregelingen bij ze passen. Het moet een stimulans zijn."
Toch zijn er ook genoeg agrarisch ondernemers die zeggen 'al genoeg te doen' en dus met argwaan kijken naar deze nieuwe ecoregelingen. "Dit is vreemd. Immers, juist deze boeren hoeven minder inspanning te leveren om er financieel op vooruit te gaan. Op het moment dat je al voldoet aan bepaalde ecoregelingen, kan je dat meenemen in het puntensysteem dat hierbij gaat horen. Maar, wanneer je nog niets doet op het gebied van verduurzaming, dan kan het zijn dat je over de komende periode nog fiks wat werk moet leveren om überhaupt in aanmerking te komen voor een basispremie. Al met al doe je dus wel meer voor hetzelfde geld", aldus Peeters.
- Aard Mulders
Waarmee verdien ik punten?
Zowel Mulders als Peeters ziet het als een groot voordeel dat Nederland straks zelf mag beslissen over de ecologische maatregelen. "Nederland scoort het slechtste op biodiversiteit en stikstof. We kunnen straks zelf aan het stuur zitten om actie te ondernemen op die vlakken", aldus Mulders. Het is een prestatiegericht model en ook het Nationaal Strategisch Plan (NSP) zet daarop in. Maar met welke maatregelen kun je nou precies punten verdienen? Die vraag blijft voor nu nog even onbeantwoord. "Dit kan heel breed zijn, van het reduceren gewasbeschermingsmiddelengerbuik tot het toepassen van emissiereducerende maatregelen. De invulling van de ecoregelingen bevindt zich nog volop in het brainstormproces", aldus Mulders.
"De invulling van deze ecoregelingen is ook nog niet zo gemakkelijk als men denkt", aldus Peeters. "De ecoregelingen worden namelijk ook deels ingezet om bij te dragen aan alle andere klimaat- en/of natuurgerichte doelen in Nederland. Daarbij kun je onder andere denken aan doelen op het gebied van stikstofreductie, Natura2000 en de veenweidengebieden." Daarnaast betreft het een grondgebonden subsidie. Ook daar moet met het opstellen van de lijst met ecoregelingen rekening mee worden gehouden.
Puntensysteem
Wat al wel duidelijk is, is dat er een puntensysteem aan gehangen wordt. "Iedere prestatie die een agrarisch ondernemer doet ter bevordering van de biodiversiteit, het klimaat, de bodem, het water en/of de lucht levert een bepaald aantal punten op. Hoe meer punten je behaalt op je bedrijf, hoe hoger de subsidie kan worden. Het mooie aan een puntensysteem is volgens ons dat je daadwerkelijk kan zien dat je stappen maakt. Dat motiveert wellicht extra", zo licht Peeters toe.
Volgens Peeters en Mulders komt er een verdeling tussen een bronzen, zilveren en gouden beloning. "Zo belonen we ook de boeren die het wel proberen, maar uiteindelijk nét niet redden." Ook marktpartijen kunnen aansluiten bij de ecoregelingen. "Het moet de samenwerking in de keten bevorderen." Belangrijk is wel om te weten dat je niet van twee walletjes kunt eten. Als jouw verduurzamingsplan in aanmerking komt voor zowel het ANLB als een of meerdere ecoregelingen, dan kan je maar één keer subsidie krijgen.
Opvallend is dat Nederland tot op heden het enige land is dat met een puntensysteem lijkt te gaan werken. "We zijn in ieder geval het enige land dat al bezig is met de ontwikkeling hiervan. Zweden en Duitsland hebben er wel interesse in, maar nog geen concrete plannen opgesteld." Kortom: de uitwerking van de ecoregelingen, het Nationaal Strategisch Plan (NSP) en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid bevinden zich nog steeds in een opstartfase. Komend jaar wordt zeer belangrijk en dan zal beetje bij beetje meer duidelijk worden over hoe je nou precies een hogere premie kan behalen.
Dit is het vijfde en tevens laatste artikel in de serie over het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Wil je artikelen teruglezen of alles over het GLB inzien, klik dan hier.