De eerste bouwstenen voor het Nationaal Strategisch Plan zijn gelegd. Het doel is aan het einde van het jaar 70% van het plan ingevuld te hebben. In 2021 moet vervolgens de uitwerking rond zijn. Hoe gaat het met het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en de Nederlandse invulling daarvan?
Het Nationaal Strategisch Plan (NSP) vormt een Nederlandse uitwerking van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Aangezien de Europese besluitvorming nog niet is afgerond, kunnen de 2 medewerkers van het ministerie nu niet meer doen dan bouwstenen neerleggen en die fase moet voor het einde van dit jaar voor 70% zijn afgerond. "Momenteel zijn we nog aan het uitzoeken wat er nou precies in die gereedschapskist zit."
Zeker is wel dat het nieuwe GLB gericht is op toekomstbestendig boeren, onder meer door middel van ecoregelingen. "Voor Nederland hebben we het GLB vertaald naar 2 elementen: de boeren moeten in staat zijn om in de toekomst ook te kunnen blijven boeren. Daarbij telt het inkomen, de innovatiekracht en de wendbaarheid van boeren zwaar mee. Ten tweede moet er meer aandacht zijn voor vergroening, het milieu, biodiversiteit, de natuur en het Klimaatakkoord van Parijs", zo lichten Offringa en Tabak toe.
Hoeveel vergroening is nodig?
Vanuit de Europese Unie is gesteld dat rt een grotere inzet nodig is om de doelstellingen van het Klimaatakkoord te kunnen behalen. "Nederland is bijzonder efficiënt, een zeer grote exporteur en veel lidstaten kijken daar met grote bewondering naar, maar dit heeft wel gevolgen voor onze CO2-voetafdruk. Nederland loopt bijvoorbeeld stevig achter als het gaat om inzet op stikstofuitstoot en het vergroten van de biodiversiteit." Het is dus tijd voor een andere denkrichting. Een denkrichting die zich meer focust op vergroening. Maar hoe ver gaan we daarin?
Als het aan de 'groene partijen' ligt, is het antwoord op de vraag 'ver'. Zij zijn dan ook niet tevreden met de compromissen die gesloten zijn. "In de Green Deal zijn, net zoals in het GLB, geen bindende doelen gesteld. Met andere worden: als we als Nederland strengere eisen willen stellen, dan kan dat. In het NSP onderzoeken we nog of dat mogelijk is. Zo wordt het gebruik van minder gewasbescherming en minder antibiotica besproken. Besluiten zijn daar echter nog niet over genomen." Om te zeggen dat de Green Deal niet mogelijk is met deze variant van het GLB, is volgens de beleidsmedewerkers echter niet juist.
Maar, er moet ook gekeken worden naar wat landen om ons heen doen doen. "Immers, we werken op een internationale markt. Wij kunnen niet ineens het beste jongetje van de klas zijn en dan maar in moeten leveren op onze exportpositie." Daarom wordt er met enthousiasme gekeken naar de keuzevrijheid die het nieuwe GLB biedt. Op deze manier kunnen veel agrarisch ondernemers zelf beslissen welke maatregelen bij het bedrijf passen. "Alleen zo kunnen we boeren stimuleren om iets van deze lijst te doen." Het moet niet zo zijn, zoals het Europees Parlement voorstelt, dat vanuit de Europese Unie een lijstje wordt gemaakt met maatregelen waar landen uit kunnen kiezen.
Zoals bij de meesten inmiddels bekend is, worden de positieve stappen die de boeren zetten beloond in de ecoregelingen. De basispremie wordt daardoor kleiner dan wat de boer nu gewend is. "Dat komt onder andere doordat daar een deel vanaf gaat voor de ecoregelingen. Het is nog niet bepaald hoeveel dat precies is." De huidige vergroeningsvoorwaarden worden in de basispremie verwerkt.
De vervolgstappen
Ondertussen zijn al een aantal pilots gestart, de zogenaamde 'GLB-pilots'. "In die pilots gaan we samen met boeren bekijken wat werkt en wat niet. In het land draaien nu 7 pilots, waarvan 6 regionaal en 1 landelijk. Ook de stakeholders worden hierbij betrokken." Tabak en Offringa geven aan dat die pilots van essentieel belang zijn voor de uitwerking van het NSP. "Ons doel is om een plan te maken waarvan boeren zeggen: 'Wij doen mee'. Dit kan alleen als we hun ervaringen met bepaalde maatregelen weten."
De beleidsmedewerkers geven aan dat komend jaar een belangrijk jaar wordt. Dat is het jaar waarin het conceptplan moet worden afgerond en opgestuurd wordt. "Het doel is om in de zomer van 2021 zo'n 95% van het NSP ingevuld te hebben. In de tweede helft van 2021 worden alle laatste beslissingen genomen, in samenspraak met het nieuwe kabinet." Ook dat is enigszins spannend. De accentverschillen (zoals het tempo en de mate waarin de omslag wordt gemaakt) kunnen een fors verschil maken in het NSP. "Aan het eind van 2021 moet het plan vervolgens ter controle naar de Europese Commissie. De laatste stap zijn dan de onderhandelingen." Het lastige is wel dat in Europa de definitieve keuzes ook nog niet gemaakt zijn. "De hoop is dat dit in de zomer van 2021 gebeurd is. Anders hebben wij een krappe planning."
Dit is het eerste artikel in de serie over het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. In het tweede artikel, die op 11 december gepubliceerd wordt, zoomen we in op de reactie van minister Carola Schouten op het nieuwe Landbouwbeleid. Bekijk alle artikelen over het GLB hier.