Nadat de Europese lidstaten op 23 oktober een overeenkomst bereikten over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), stemde het Europese Parlement er een aantal dagen later ook mee in. Het besluit was een aderlating voor meerdere 'groene' partijen. Daarom blijven zij ook vandaag de dag pleiten voor een herziening van het GLB.
De zogenaamde 'trialoogonderhandelingen' tussen de Europese landbouwministers, het Europees Parlement en de Europese Commissie over het vernieuwde Gemeenschappelijk Landbouwbeleid zijn maandag 9 november gestart. Het lijken zware weken te worden, gezien de geluiden dat de Europese Commissie verder wil gaan dan de Europese Raad en het Europees Parlement. "Ik ben enigszins teleurgesteld dat de Raad en het Parlement niet meer ambities hebben en dat ze vasthouden aan een landbouwbeleid dat niet duurzaam is ", zo zei Eurocommissaris Frans Timmermans eerder deze week al tegen mediazender ARD.
'Weinig ruimte voor vergroening'
Eurocommissaris Timmermans wordt gesteund door een groep van 12 Nederlandse natuur- en milieuorganisaties, waaronder Milieudefensie, Natuurmonumenten en Greenpeace. Zij hebben hem daarom dinsdag 10 november een open brief gestuurd. Daarin schrijven de partijen dat er in het vernieuwde GLB, waarvoor jaarlijks een budget van €59 miljard wordt gereserveerd, te weinig ruimte wordt gemaakt voor vergroening. Zij willen dat het toekomstige GLB beter aansluit bij de Green Deal die de Europese Commissie eerder presenteerde. "Met de komst van uw Green Deal gaf u ons hoop. De hoop dat Europa er nu eindelijk voor kiest om 'de groene weg' in te slaan", zo schrijven de partijen.
"Helaas hebben de landbouwministers en het Europees Parlement ons diep teleurgesteld. Uit hun inzet voor een nieuw GLB is namelijk pijnlijk duidelijk geworden dat er geen ruimte wordt gemaakt voor noodzakelijke vergroening", zo vervolgen de partijen. De natuur- en milieuorganisaties schrijven dat er juist wordt ingezet op de intensivering en dat boeren gedwongen worden om de biodiversiteit te negeren. "Dat staat haaks op de plannen in de Green Deal." Deze conclusie wordt ook getrokken door GroenLinks. "De Europese Commissie zei eerder de Green Deal als hoofdprioriteit te hebben. Als ze deze woorden serieus nemen, moet er een serieus groen landbouwbeleid komen", zo stelt Bas Eickhout. Zowel GroenLinks als de natuurorganisaties stellen dat het onmogelijk is om op deze manier alle gestelde klimaat- én biodiversiteitsdoelen te halen.
Waar de 12 milieu- en natuurorganisaties zich richten tot Timmermans, gooit GroenLinks het over een andere boeg. Zij richten zich, samen met 39 'groene' Europarlementariërs, tot de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. "De landbouwsector moet hoognodig verduurzamen. Daarom is het cruciaal dat het landbouwgeld optimaal wordt ingezet. Er zijn goede basiseisen nodig waaraan boeren moeten voldoen om subsidie te krijgen, zoals het creëren van ruimte voor de natuur en minimaal gebruik van gewasbeschermingsmiddelen."
Hoe groot is kans op verandering?
Wat duidelijk is, is dat de wig tussen 'pro' en 'anti' na het akkoord van de Europese lidstaten behoorlijk gegroeid is. Maar de kans dat de groene partijen hun zin krijgen lijkt erg klein. De Europese Commissie heeft namelijk al laten weten dat zij de hervorming van het GLB (en de overeenkomsten die daarin gesloten zijn) niet terugdraaien. Ook landbouwminister Carola Schouten is van mening dat het een stap is in de goede richting. "Nederland had nog wel verder willen gaan en ik steek niet onder stoelen of banken dat ik meer ambitie had gehoopt, maar zoals zo vaak in Europa moet je compromissen sluiten." En dat is iets waar de eerdergenoemde partijen moeite mee lijken te hebben.
Het enige 'echte' discussiepunt is de toekenning van de directe inkomenssteun. De Europese lidstaten pleiten ervoor dat 20% van die inkomenssteun gereserveerd wordt voor de boeren die inspanningen verrichten ten bate van milieu, klimaat of natuur. Het Parlement wil dat het percentage vastgesteld wordt op 30%. Kortom: als de groene partijen ergens nog wat winst willen behalen, dan is dat op dit vlak. Maar, het ideaalbeeld om 50% van de subsidies te reserveren voor ecoregelingen die bijdragen aan het ecologisch herstel lijkt een droomscenario te zijn én te blijven.