Het bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) besloot gisteren (donderdag) de belangrijke rentes ongewijzigd te houden. Met de belangrijkste rente, de refirente, nog steeds op 0%. Wat zegt bankpresident Christine Lagarde daarover?
Beleggers, economen en analisten keken uit naar haar verklaring, ook gelet op de recente stijging van de waarde van de euro. Die is sinds juni ruim 10% meer waard geworden ten opzichte van de Amerikaanse dollar, wat een behoorlijke beweging is op de valutamarkt. Behalve een behoorlijke is het ook een belangrijke beweging.
Als de euro duurder wordt, drukt dat de economische groei en inflatie omlaag. De groei wordt omlaag gedrukt, doordat spullen gemaakt in de eurozone, uitgedrukt in dollars duurder worden in het buitenland. De eurozone exporteert nogal veel. De inflatie komt onder neerwaartse druk omdat producten die eurozone invoert - denk aan olie - goedkoper worden in euro's. Dat is een probleem voor de ECB, omdat de bank al lange tijd juist met man en macht bezig is zowel de groei als de inflatie aan te jagen.
Actie op waardestijging
Dat de bank echter niet van plan is iets aan de waardestijging van de euro te doen (bijvoorbeeld door te hinten op een nog ruimer monetair beleid, wat de munt minder aantrekkelijk maakt), bleek al in de eerste seconden van de persconferentie na afloop. Lagarde zei dat er signalen zijn dat de economische activiteit sinds juli sterk opveert. En dat is niet bepaald voorbereidend werk om een ruimer beleid aan te kondigen.
Daar staat tegenover dat het momentum in de dienstensector, veruit de grootste deel van de economie, onlangs ietwat minder sterk is geworden. En de onzekerheid over het verdere verloop van economisch herstel blijft groot. Ofte wel: het was een verhaal van 'er is geen sprake van vriezen en geen sprake van dooien'. Maar er was nog een andere reden waarom de ECB geen moeite deed om met gerichte woorden de euro omlaag te praten.
Waardeverandering euro
Het is waar dat verandering in de waarde van de euro de inflatie beïnvloedt. Dat effect is onder normale economische omstandigheden echter klein en komt bovendien met een behoorlijke vertraging. Als de waarde van de euro verandert, duurt het doorgaans een jaar voordat het effect ervan zichtbaar wordt in de inflatie. Dat effect, zo blijkt uit onderzoek van de ECB zelf, bedraagt ongeveer 0,1 procentpunt lagere inflatie voor elke 1% waardestijging van de euro na één jaar. Maar die waardestijging moet dan wel langdurig zijn, lees langer dan een maand of 3 aanhouden. Of de recente waardestijging van de euro daaraan gaat voldoen, is volstrekt onbekend. Ook voor de ECB.
Bovendien wijst onderzoek uit dat het effect van de waardeverandering van de euro op de inflatie in loop der tijd zwakker wordt. Het is dus zeer wel mogelijk dat het uiteindelijke effect op de prijzen in de eurozone, zwakker blijkt te zijn dan wat je op basis van het verleden mag verwachten.
Diepe recessie, sterk herstel
Anno 2020 geldt dat de economie in een diepe recessie is gekomen door het coronavirus, wat bijna per definitie betekent dat het herstel relatief sterk gaat zijn. Vergelijk het met het stuiteren van een bal die je van 15 hoog omlaag gooit: die gaat behoorlijk hoog terug stuiteren.
De ECB verwacht dat de economie van de eurozone na dit jaar een krimp van 8%, gaat groeien met 5%. Economische groei neemt doorgaans ook de inflatie mee omhoog. Daardoor is het heel goed mogelijk dat de opwaartse druk op de prijzen vanuit die hoek, de neerwaartse druk door de recente waardestijging van de euro neutraliseert en overtreft.
Dat is waar de ECB ook vanuit gaat, blijkens de verwachting van de bank dat op middellange termijn de inflatie stijgt. De bank ziet de geldontwaarding dit jaar uitkomen op 0,3%, in 2021 op 1% en in 2022 op 1,3%. Let op dat bij het maken van die ramingen al werd uitgegaan van het huidige niveau in euro/dollar. Het is dus niet alsof dat effect nog in de ramingen moet verschijnen.
Obligaties blijven opkopen
Gezien al die onzekerheden en ramingen voor groei en inflatie de komende jaren, ligt het voor de hand te verwachten dat de bank al die tijd de rente op 0% houdt en staats- en bedrijfsobligaties blijft opkopen.
De ECB streeft namelijk naar een jaarlijkse inflatie van onder, maar dicht bij 2%. De 1% verwachte inflatie volgend jaar en 1,3% in 2022 is heel duidelijk wel onder, maar níet in de buurt van 2 procent. Met andere woorden: de bank moet behoorlijk blijven stimuleren om de prijzen de komende jaren voldoende aan te jagen. Sterker nog: ik vind het waarschijnlijk dat ze dit jaar nog tot de conclusie komen dat meer stimuleren nodig is. Het opvoeren van het obligatieaankoopprogramma met ettelijke honderden miljarden ligt dan voor de hand.
Schuldbewijzen opkopen
Dat stimuleren komt erop neer dat de bank niet alleen de rente nog jarenlang op 0% houdt, maar in ieder geval tot en met eind dit jaar voor bijna 60.000 euro per seconde schuldbewijzen uit de eurolanden opkoopt.
Tot slot: er is wel één nieuwtje te melden na de persconferentie van Lagarde aangehoord te hebben. Lagarde, van huis uit geen monetaire econoom, wordt langzaam aan qua communicatie op zijn minst een echte centrale bankier. Zij liet namelijk zien de kunst steeds beter te beheersen van het gebruiken van veel woorden, maar niet antwoord te geven op de vraag. Of zelfs helemaal niet in te gaan op de vraag.