In American football bestaat een play die Hail Mary heet: het is een wanhooppoging aan het einde van de wedstrijd. Daarbij kan de aanvallende formatie alleen nog scoren door de bal ver naar voren te gooien en hopen dat een eigen speler die vangt.
De naam impliceert dat er een wonder voor nodig is om op die manier te scoren. Dat kan gebeuren maar meestal gebeurt het niet. Daar moest ik onlangs aan denken bij het lezen van het voorstel van Angela Merkel en Emmanuel Macron om de economische schade van de coronacrisis te bestrijden. Geregeld vergezeld van opmerkingen dat de euro met het verregaande Frans-Duitse voorstel definitief is gered. De munt had een transferunie nodig en die komt er.
Merkel en Macrom stellen een fonds á €500 miljard voor dat gevuld wordt met staatsobligaties die de Europese Unie namens alle EU-landen uitgeeft. Dat geld sluist Brussel vervolgens door naar de lidstaten in de vorm van giften. De Europese Commissie lanceerde haar eigen voorstel á €750 miljard. Eenderde leent Brussel lenen aan de lidstaten en tweederde zijn volgens de berichten giften waar geen voorwaarden aan worden gekoppeld.
Unaniem besluit vereist
Nederland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken - ook wel bekend als de ‘zuinige vier’ - zien giften niet zitten. Zij willen alleen maar van leningen. Desnoods tegen nergens anders te verkrijgen voorwaarden, maar wel leningen. Met daaraan gekoppeld voorwaarden, bijvoorbeeld over economische hervormingen. Voor dit soort besluiten is unanimiteit vereist, dus het kan nog spannend worden. De kans is groot dat er uiteindelijk wel een unaniem besluit uit rolt, met als uitkomst een compromis tussen de twee uitersten.
Een van de prangende vragen is of de euro hiermee definitief is gered. Daar ben ik niet zo zeker van. Vergelijk het met een vochtprobleem in iemands huis. De grote vochtplek is duidelijk te zien en een mooi gezicht is het niet. Je kunt een blik verf kopen en de muur in de verf zetten. De grote, lelijke plek verdwijnt daarmee, maar het probleem is niet opgelost. Onder de nieuwe verflaag hoopt de vocht zich op en richt het steeds meer schade aan. Na een tijdlang uit het zicht verdwenen te zijn, dringt de vochtplek weer door de verflaag heen. Die is nu nog groter en lelijker.
Naar de Filistijnen
Dat je de eerste keer het probleem dacht te kunnen oplossen met een verfbeurt, kan nog toegeschreven worden aan onkunde of naïviteit. De tweede keer dezelfde ‘oplossing’ erop loslaten, kan echter niet worden goedgepraat. Doe je het toch, dan wordt de schade nog groter en mettertijd is de hele muur naar de Filistijnen. De reparatie pakt veel duurder uit dan dat je meteen aan het begin voor een structurele oplossing had gekozen in plaats van de cosmetische aanpak.
De euro kan alleen voorgoed worden gered door prudent beleid te belonen en niet te bestraffen en slecht beleid niet te belonen. Het is waar dat het voor de Duitse economie goed is miljarden te geven aan de zwakke eurolanden. Maar op termijn is dat geen oplossing. Almaar geld blijven geven verzwakt de sterke landen net als het vocht dat met de muur doet achter die nieuwe verflaag. Wat de muntunie redt, is ervoor zorgen dat de zwakke lidstaten sterker worden. Wat nu gebeurt, behelst het risico dat de sterke landen zwakker worden. Een economisch-politieke hail mary is het.
Stijgende en dalende rentes
Op de financiële markten resulteerde het vooruitzicht op gezamenlijke schulden in de eurozone, ook wel eurobonds genoemd, ervoor dat de Italiaanse, Spaanse, Portugese en rentes van andere zwakke eurolanden daalden. Die van Duitsland stegen juist. Het verbaast mij niet als uiteindelijk de rentes in de sterke eurolanden als Duitsland en Nederland op termijn gaan stijgen door de eurobonds. Dat is de prijs voor de verbouwing van het eurohuis, dat dat fundering stabieler moet maken. Of dat lukt, dat gaat de tijd uitwijzen.
Een van de zaken waar ik naar uitkijk is hoe de rente op de EU-staatsobligaties zich gaat verhouden tot die op de Duitse staatsobligaties. Daarmee geeft de markt aan of en hoeveel die vertrouwen heeft in de nieuwe koers van de eurozone. De spread tussen de Duitse Bunds en eurobonds wordt de nieuwe indicator voor de overlevingskans van de euro.