Het aftellen is nu echt begonnen. Mario Draghi, de president van de Europese Centrale Bank (ECB), neemt ongetwijfeld elke keer wat dingen uit zijn kantoor mee als hij naar Rome vliegt. Zijn opvolgster Christine Lagarde denkt ondertussen wellicht na over hoe het kantoor, waar ze de komende 8 jaar door gaat brengen, in gaat richten.
Aan het eind van de maand overhandigt de Italiaan de sleutels van zijn optrekje in de Eurotower aan de Française. Lagarde wacht echter niet tot het einde van de maand om van zich te laten horen. Onlangs meldde ze bijvoorbeeld dat het beleid van centrale banken moet stoelen op feiten en economische gegevens. Zij wil ervoor zorgen dat de ECB zich richt op het creëren van banen, productiviteit en stabiliteit. Daarmee jaagt ze mij de stuipen op het lijf.
Neem bijvoorbeeld de zin dat het beleid moet stoelen op economische gegevens en feiten. Acties van de centrale bank (zoals rentewijzigingen) beïnvloeden de economische groei en inflatie met war vertraging. Er zit nogal wat tijd tussen het moment dat de bank geld lenen goedkoper of duurder maakt voor de banken en het moment dat die rentewijzigingen doorgegeven worden aan de consument. Daarna gaat er tijd overheen voordat die eindafnemer wordt geprikkeld door die rentewijzigingen om zijn gedrag aan te passen.
Geen actie
Dit betekent dat een centrale bank per definitie niet in actie komt als de economische gegevens (onder andere de inflatiecijfers of cijfers over de economische groei) economische feiten laten zien. Door de vertraging in het monetaire mechanisme moet de moderne centrale bank anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. In andere woorden: als Lagarde wacht op feiten en economische gegevens dan loopt ze niet alleen achter de feiten aan, maar voert ze het verkeerde beleid.
Als centrale banken dan bijvoorbeeld de rente verlagen, dan merkt de economie dat waarschijnlijk als deze weer herstelt. Je gooit dan als de beleidsmaker dus olie op het vuur (net op het moment dat je dat vuurtje moet blussen en je blust het vuurtje dan pas als je deze moet opstoken). Als de ECB de rente verhoogt om de economie af te remmen, dan remt zij (door de eerder genoemde vertragingen) juist af als de groei al afneemt. Hoewel, dat laatste hoeft bij de ECB (onder Lagarde) overigens niet het geval te zijn.
Zij zei namelijk dat de ECB banen moet creëren, productiviteit aan moet jagen en voor stabiliteit moet zorgen. Dat lijkt er dus op of Lagarde vindt dat de ECB de rente eigenlijk niet moet verhogen. Deze renteverhogingen remmen de groei af, wat banen vernietigt. Maar, nog erger aan de banen-productiviteit-stabiliteit-uitspraak, vind ik dat Lagarde nergens de enige doelstelling die het Verdrag van Maastricht noemt (prijsstabiliteit) niet noemt.
Banen creëren
Bovendien vraag ik mij af hoe de ECB wil scheppen en hoe de bank de productiviteit wil sturen? Bedrijven scheppen banen en ze doen dat als economische vooruitzichten goed zijn. Het beleid dat Lagarde blijkbaar voorstaat, is eerder slecht dan goed voor economische ontwikkeling op middellange termijn. Met een beetje fantasie is nog te bedenken hoe de centrale bank voor banen kan zorgen, maar dat is bijzonder lastig met betrekking tot productiviteit.
Die neemt toe door betere opleidingen, investeringen in onderzoek en onderwijs en moderne infrastructuur. Gaat de centrale bank scholen en onderzoekscentra overnemen en zelf 5G-netwerken aanleggen? Iemand moet Lagarde vertellen wat monetair beleid wel, maar zeker ook wat dat niet, voor elkaar kan krijgen. Te veel willen betekent een groot risico op verkeerd beleid en ongewenste economische uitkomsten.
Hoge inflatie
Wat Lagarde wil, vind ik erger dan een centrale bankier die zegt een hoge inflatie na te streven. Die weet op zijn minst wat de bank wel en niet kan. Beleggers kunnen overigens een beetje juichen naar aanleiding van haar woorden. Als Lagarde zegt voor banen en stabiliteit te willen zorgen, dan redeneer ik als volgt: banen scheppen gebeurt als de economie groeit of als de groei niet in gevaar komt. Die komt wel in gevaar als bijvoorbeeld financiële instabiliteit dreigt. Dat kan het geval zijn als aandelenkoersen dalen en rentes gaan stijgen.
Zegt Lagarde dat de Europese Centrale Bank er alles aan zal doen om de koersen te steunen? Heeft Lagarde dan impliciet aangegeven dat er een Lagardeput (een niveau van aandelenkoersen waarvoor geldt dat als de koersen ernaar zakken, de ECB in actie zal komen om de koersen op te stuwen) bestaat? Dat is de vraag.