Dat de huidige hectarepremie van €388 voor de Nederlandse boer vanaf 2021 lager uitvalt, is een zekerheid. Daartegenover staat dat boeren die individueel of samen teelten of andere zaken bedenken die Brussel graag steunt, juist kunnen rekenen op extra geld.
Het bovenstaande geeft kort weer waar het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) voor 2021/2027 naar toe gaat. De hectarepremie is dat jaar voor het eerst voor alle boeren gelijk, en is opgebouwd uit een basispremie van €275 en vergroeningspremie van €113 (nu voornamelijk ingevuld via blijvend grasland of gewasdiversificatie). Echter, deze premie gaat door het lagere landbouwbudget per 2021 verder omlaag, terwijl de eisen stijgen. In de gepresenteerde voorstellen wil Eurocommissaris Phil Hogan de hectarepremie nog verder koppelen aan de maatschappelijke diensten, zoals het klimaat en biodiversiteit.
Brexit slaat gat in begroting
De brexit slaat een gat van €12 tot €14 miljoen in de Europese begroting. Daarnaast wil de Europese Unie (EU) meer geld uitgeven aan thema's als migratie, veiligheid, energie en klimaat. "Daardoor gaat er minder naar de landbouw", zo vertelde Frans Vroegop van het landbouwministerie op een bijeenkomst in Leeuwarden. In de EU-begroting voor 2021 gaat nog maar 28,5% naar de landbouw, terwijl dat nu 38% is. Landen kunnen besluiten om het gat te dichten met een hogere afdracht, maar de meeste landen (waaronder Nederland) voelen daar niets voor.
De Nederlandse landbouwsector krijgt nu jaarlijks ongeveer €800 miljoen uitgekeerd vanuit Brussel. Hoeveel minder dat vanaf 2021 exact wordt, is nog maar de vraag. Volgens Hogan gaat het echter om een verlaging van nominaal 4%. Echter, het Europees Parlement en LTO Nederland rekenen de inflatie erbij en komen dan uit op een verlaging van zeker 15% ten opzichte van 2019.
Minder geld voor de landbouwsector is niet de enige bedreiging, want de Europese Commissie speelt ook met de gedachte om de hectarepremie voor alle landen in de EU gelijk te trekken. Dat zou de Nederlandse boer, die de hoogste hectarepremie heeft, zwaar benadelen. Vroegop gaf aan dat premier Mark Rutte zich hier fel tegen verzet. Niet alleen vanwege de opgebouwde historische rechten, maar ook omdat de kosten voor grond, arbeid en publieke diensten hier hoger liggen. "Ook moet je niet vergeten dat Oost-Europese landen meer geld uit structuurontwikkeling krijgen dan Nederland."
Kansen voor extra geld
Naast al die bedreigingen, zijn er ook kansen. Er komen namelijk diverse mogelijkheden voor boeren om extra geld vanuit Brussel te verkrijgen. Dit kan via de zogeheten 'ecoregelingen', een nieuw element binnen het GLB. "Dit is een instrument dat de inzet van boeren op bepaalde onderwerpen beloont met een financiële vergoeding. Je kan daarbij denken aan zaken die goed zijn voor het klimaat en de biodiversiteit. Maar, dit hoeven niet per se bloemrijke akkerranden te zijn, het kan ook gekoppeld zijn aan smart farming", zo zegt GLB-deskundige Klaas Johan Osinga.
Vroegop noemde in Leeuwarden bijvoorbeeld een beloning voor de teelt van eiwitgewassen of voor een maximaal aantal GVE's (Grootvee Eenheid) per hectare. In Nederland zijn in maart 7 pilots van BoerenNatuur en LTO Nederland gestart waarbij meer richting wordt gegeven aan de precieze invulling. "Een innovatieve boer die meer van deze ecoregelingen weet te stapelen, kan zo wellicht aardig wat financiële steun krijgen."
Nederland bepaalt zelf inzet geld
In het nieuwe GLB komt ook veel meer vrijheid voor de lidstaten om zelf de besteding te bepalen, uiteraard binnen de door de EU gestelde kaders. Ieder land wordt geacht een 'Nationaal Strategisch Plan GLB 2021-2027' op te stellen. De contouren hiervan moeten eind dit jaar in steigers staan. In dit plan staat op welke wijze Nederland invulling geeft aan die Europese GLB-verordeningen. Naar verwachting zal Nederland de nadruk met name leggen op de transitie naar kringlooplandbouw, de klimaatagenda en het versterken van de positie van de boer.
Vroegop stelde dat er de komende 2 jaar tijdens de onderhandelingen op verschillende fronten nog heel wat kan veranderen. Hij is er wel zeker van dat het nieuwe GLB pas in 2022 of misschien zelfs in 2023 ingaat. "Januari 2021 gaan we niet halen. Er mag dan wel een nieuwe begroting zijn, maar er is nog geen nieuw GLB-akkoord." Hij gaf aan dat de verkiezingen voor het Europees Parlement in mei en die van de Europese Commissie later dit jaar de boel erg vertragen. "Tot november ligt de boel daardoor min of meer stil."