De volledige overgave van de Fed is een feit en de markt viert de overwinning. De opmerkelijke U-bocht van de Fed, die in november 2018 werd ingezet, is eerder deze week uitgevoerd. Het tijdperk van renteverhogingen in de Verenigde Staten lijkt definitief ten einde.
In 2018 verhoogde de Fed de rente 4 keer. Nadat de financiële markten de eerste gedoogde, werd de bank overmoedig. Die gaf namelijk aan om het belangrijkste rentetarief in de wereld in 2019 nog eens 3 keer te verhogen en om hier ook in 2020 meer door te gaan. Echter, dat vond de markt te ver gaan. Het gevolg? Een forse daling van de aandelenkoersen.
Door die daling wist de Fed niet hoe snel ze moest aankondigen dat de bank de monetaire koers wijzigt. Daar waar de discussie enkele maanden geleden nog over 3 of 4 renteverhogingen ging, was in november de vraag of dit überhaupt nog zou gebeuren.
Fed verandert van koers
De dalende aandelenkoersen dreigen de economische groei te verstoren. Enerzijds via het negatieve effect op het vertrouwen en anderzijds via het gevaar op financiële instabiliteit. De draai van de Fed in de laatste 2 maanden van 2018 nam veel, maar niet alle, onrust en onzekerheid op de markten weg. En dus maakte de bank die draai donderdag 31 januari volledig af.
De conclusie van de vergadering van afgelopen week is in mijn ogen dat de Fed is overgegaan van de term 'renteverhogingen tenzij' naar 'renteverhogingen mits'. Terwijl de bank tot voor kort nog overtuigd moest worden om te stoppen met de renteverhogingen, moet deze nu overtuigd zijn om het belangrijkste rentetarief van het land en de wereld op te krikken.
Dat lijkt linguïstische muggenzifterij te zijn, maar is in feite iets groots en belangrijks. Het is alsof de bewijslast in het rechtssysteem omgedraaid wordt: je bent pas onschuldig als je aan de autoriteiten aantoont dat je niet schuldig bent.
Kans op renteverlagingen
Het lijkt er misschien zelfs wel op dat renteverlagingen dit jaar niet zijn uitgesloten. Jerome Powell, de voorzitter van de Fed, gaf namelijk aan dat een verandering van de rente ook een verlaging kan zijn. Dit omdat het beleid van de bank niet op de automatische piloot staat, maar dat deze afhankelijk is van de economische ontwikkelingen.
Wanneer zou de Fed de oorspronkelijk rentekoers dan hervatten? Nou, in ieder geval niet als de inflatie gaat klimmen. Powell zei namelijk dat een stijging van de inflatie een groot deel van de noodzaak voor het verhogen van de rente zou zijn. Daarbij voegde hij toe dat dit niet de enige reden is, maar wel een grote reden.
Als je die opmerkingen nog eens goed leest, dan zegt hij feitelijk dat als de inflatie in de VS oploopt het niet voldoende reden geeft om de rente te verhogen. Wanneer het economische vooruitzicht zou verslechteren, dan houdt de bank de rente minstens ongewijzigd. En als de financiële omstandigheden verslechteren (dalende aandelenkoersen en stijgende rentes), dan is een renteverlaging zeker mogelijk.
In de bovenstaande situaties zijn niet alleen maar renteverlagingen te verwachten, want het kan ook het tempo van de afbouw van de balans van de bank vertragen of zelfs stoppen. Dat is de interpretatie die ik heb gemaakt van Powell's uitspraak: "We zullen alle instrumenten gebruiken, inclusief het tempo van de normalisatie van de balans."
Herhaling uit het verleden
Er is ook een historisch feitje dat in mijn ogen de kans op een hervatting van de cyclus van renteverhogingen klein maakt. In het verleden hervatte de bank deze cyclus bijna nooit nadat ze een pauze had ingelast; 1 keer gebeurde dat wel, medio jaren '90. Echter, toen groeide de economie alsmaar sneller en steeg de arbeidsproductiviteit flink. In 2019 vertraagt de groei en is de toename van de productiviteit belabberd te noemen.
"Gezond verstand, risk management en een pleit voor voorzichtigheid. We moeten wachten totdat het beeld duidelijker wordt", zei Powell. Dat is in mijn ogen het beste te vertalen als dat de Fed de rente dit jaar alleen zal verhogen als de economische vooruitzichten verbeteren, de inflatie weer gaat stijgen en de financiële omstandigheden niet verslechteren.
Kat uit de boom kijken
De bank kijkt op het moment de kat uit de boom. In combinatie met het veelvuldig gebruikte woord 'geduld', kan dat kijken een langdurige affaire worden. Dat de noodzaak voor verdere renteverhogingen uit de verklaring van het comité is geschrapt, is meer dan een cosmetische verandering. En Powell druk zich nog eufemistisch uit als hij zegt dat de noodzaak om de rente verder te verhogen, gedaald is. Wat hij tussen neus en lippen door zegt, is dat de kans heel groot is dat deze periode van renteverhogingen ten einde is gekomen.
Over de vooruitzichten van de Fed voor 2019 en komende jaren, en idem met betrekking tot de ECB, en de gevolgen daarvan op de rentes en de waarde van de euro, zullen we dieper ingaan bij Masterclass Financiering en Kapitaalmarkten.