Als de Europese Centrale Bank (ECB) tijdens de laatste crisis niet door een Italiaan maar bijvoorbeeld door een Duitser was aangevoerd, had de ECB dan hetzelfde beleid gevoerd als nu? We zullen het nooit weten, maar de kans dat de bank zich wel anders had gedragen, is niet verwaarloosbaar.
Het maakt dus wel degelijk uit welke centrale bankiers op welk moment achter de knoppen zitten. Met die conclusie kunnen we naar de Fed (de Amerikaanse centrale bank) kijken. Het rentecomité van de Fed bestaat uit het dagelijks bestuur en 12 presidenten van de regionale centrale banken (verspreid door het land). Beslissen wat er met de rente gedaan moet worden, is echter voorbehouden aan een nog kleinere subgroep monetaire ridders.
Wie beslist?
Er zijn in 2018 slechts 9 personen die mogen bepalen wat er met de rente gedaan wordt: de huidige 4 leden van het dagelijkse bestuur (er zijn nu 3 vacante plaatsen) en 5 van de 12 presidenten van de regionale centrale banken. Elk jaar hebben slechts 5 van de 12 regionale monetaire hoofden stemrecht. De baas van de Fed in New York mag altijd meestemmen. Wie de andere 4 zijn, is geregeld in een roulatieschema. Per 1 januari van elk jaar rouleren deze.
De presidenten van de centrale banken in Atlanta, Richmond, Cleveland en San Francisco bepalen tot 1 januari 2019 het rentebeleid, samen met de Fed-voorzitter Jerome Powell en zijn dagelijkse bestuur. Op 1 januari gaat dat voorrecht over naar de collega’s uit Chicago, Boston, Saint Louis en Kansas City. Dat is geen nutteloos weetje, maar zeer relevant. Het maakt immers heel wat uit wie zijn of haar hand omhoog mag steken voor de koers van de bank.
Verschillende soorten bankiers
De markt onderscheidt 3 soorten centrale bankiers: de haviken, duiven en de rest (die ik de mussen zal noemen). De haviken zijn degenen die maar wat graag de rente willen verhogen en alleen verlagen als het echt niet anders kan. De duiven zijn hun collega’s die altijd wel een reden kunnen verzinnen om de rente te kortwieken en zo laag mogelijk te houden. Wie niet tot 1 van deze 2 soorten behoort, wordt saai en neutraal genoemd. Een soort mus onder de centrale bankiers.
Van de 4 regionale presidenten die dit jaar het stemrecht hebben, is er 1 havik en zijn de andere 3 mussen. Van de 4 die hun plaats innemen, zijn er 3 een havik (1 superhavik) en is 1 een duif. Kortom: de samenstelling van het rentecomité wordt zodanig dat de modus operandi zomaar kan zijn dat de rente omhoog zal gaan, tenzij het echt onverantwoord is.
Die superhavik heeft sinds 2011 bijna elke vergadering gepleit voor een renteverhoging. Als ze dat in die economische omgeving deed, dan zal ze vanaf januari zeker meteen pleiten voor renteverhogingen. Dit omdat de huidige economische omgeving positief is. Een pleidooi die op nogal wat instemming kan rekenen, gezien de samenstelling van het comité volgend jaar.
Uitvoeren van renteplannen
Persoonlijk verwacht ik dat de bank niet in staat zal zijn de renteplannen voor 2019 volledig uit te voeren. De Fed wil de rente 3 keer verhogen in 2019 en 1 keer in 2020. Mijn inschatting is dat de economische omgeving veel minder gunstig is dan waar de bank van uitgaat. Daardoor zullen ze de rente volgend jaar slechts 2 keer kunnen opkrikken.
Door de samenstelling van de groep, zou het mij niet verbazen als de taal die uit het Fed-kantoor komt juist stoer zal zijn en als ondertoon heeft dat de markt rekening moet houden met renteverhogingen. Pas later zal de bank haar toon matigen, als de economische groei inderdaad lager uitpakt.
Tot dat moment kunnen renteverhogingen (in combinatie met die stoere taal) de langetermijnrentes in de Verenigde Staten omhoog drukken. De ervaring leert dat die de Duitse evenknieën mee omhoog trekt; mits de kapitaalmarkt in de eurozone normaal werkt. Dat is momenteel niet het geval: door quantitative easing van de ECB. De bank stopt daar echter pas op 31 december van dit jaar mee.
Volatiliteit op aandelenmarkten
Het zou ook niet verbazen als die opstelling van de Fed voor volatiliteit op de aandelenmarkten zorgt. Net zoals een keeper die de bal wegschopt tijdelijk van de zwaartekracht wint. Wanneer de economische groei in 2019 echter minder uitbundig wordt dan de bank verwacht, zal die haar monetaire koers aanpassen.
Mijn schatting is dat dit vlak voor de zomer of in de zomer zal gebeuren. Afhankelijk van welke taal de ECB tegen die tijd spreekt (in oktober krijgt de bank een nieuwe president, die namens de bank met de buitenwereld spreekt), kan 2019 weleens een jaar worden waarin de euro flink wat terrein wint tegenover de dollar.