Als er 1 land in de Europese Unie (EU) is waar het principe 'eerst zien, dan geloven' geldt, dan moet dat Italië zijn. De 2 euro-sceptische partijen (de Vijfsterrenbeweging en Lega Nord) hebben een regeerakkoord gesloten en het ziet er sterk naar uit dat die 2 partijen de nieuwe regering in Rome gaan samenstellen. Dat kan gevolgen hebben voor het monetaire beleid in de eurozone en de waarde van de euro.
Uit het regeerakkoord blijkt dat de partijen wat plannen hebben waarvan men zich kan afvragen hoe het land dat gaat bekostigen. Zo willen ze een basisinkomen van bijna €800 per maand invoeren (voor iedereen), iets wat volgens schatting €30 miljard per jaar zou kosten. Ook willen de 2 partijen de overheidsuitgaven verhogen en belastingen verlagen.
Zou dit het begrotingstekort en de staatsschuld, die al ver boven de EU-norm liggen, niet aanjagen? Ja, maar aangezien beide partijen diezelfde EU-begrotingsregels maar niets vinden, zal dat hen niet deren. Als Italië willens en wetens de Europese regels gaat schenden, dan is de kans groot dat dit tot spanningen tussen Rome en Brussel (en zeker tussen Rome en Berlijn) zal leiden.
Leven op kosten van de Duitsers
Brussel zal Italië manen om zich aan de regels te houden, en Berlijn zal ronduit geïrriteerd raken. In Duitsland bestaat al het gevoel dat de Italianen op de pof leven op de kosten van de Duitsers. Die nieuwe plannen zullen dat gevoel alleen maar versterken. Zeker omdat uit de uitgelekte plannen blijkt dat de nieuwe Italiaanse coalitie wil dat de Europese Centrale Bank (ECB) de €250 miljard aan Italiaanse staatsobligaties, welke de bank over de afgelopen jaren opgekocht heeft, afschrijft. Dat zou koren op de molen zijn voor de anti-euro partij in Duitsland, de AfD.
In reactie daarop is het goed mogelijk dat Angela Merkel zich nog harder opzet bij de onderhandelingen over de toekomst van de eurozone (in juni). Dan komen de staats- en regeringshoofden van de eurolanden bij elkaar om te praten over de toekomstige inrichting van het eurohuis. Plannen voor een transferunie, een zo goed als automatische geldstroom van de sterke eurolanden (zoals Duitsland) naar de zwakkere broeders (zoals Italië), staan daar hoog op de agenda.
Met de plannen van de nieuwe Italiaanse regering kan het voor Duitsland weleens een brug te ver zijn om daarmee in te stemmen. En mislukte eurotop zou voor nieuwe angst over het voortbestaan van de munt kunnen leiden, iets wat de waarde ervan niet ten goede zal komen.
Gevolgen nu al merkbaar
De gevolgen op dat gebied zijn nu al merkbaar. De euro daalt namelijk in waarde wanneer het vooruitzicht aantoont dat een groot euroland alle regels, die het fundament zijn van de muntunie, naast zich neer wil leggen. Als de eurotop in juni mislukt, dan is het daarnaast mogelijk dat er op de markt onzekerheid ontstaat over de Italiaanse deelname aan de euro in de toekomst.
Beide partijen zijn namelijk eurosceptisch en vinden dat de euro de bron is van alle economische problemen van het land. Beiden sluiten dan ook niet uit dat Italië uit de muntunie moet treden, al is het maar als ultimum remedium.
Teugels minder strak aantrekken
Het bovenstaande oogt niet als een omgeving waarin de ECB het monetaire beleid daadkrachtig zou willen verkrappen. Het zou mij niets verbazen als de ECB de monetaire teugels minder snel en minder strak aanhaalt als waar de markt vanuit gaat. Het betekent dat de eerste renteverhoging waarschijnlijk pas ergens in de herfst, zo niet de winter van volgend jaar, komt. En het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties kan zomaar langer aanhouden dan tot eind van dit jaar.