Als er in de eerste weken van dit jaar iets opmerkelijks was op de valutamarkt, dan was dat wel de stijging van de euro-dollarkoers. Die steeg naar 1,20. De reden daarvoor is de verwachting dat de Europese Centrale Bank (ECB) het monetaire beleid eerder zal verkrappen en dat de bank de rente eerder zal verhogen (eind 2019).
Die verwachting is natuurlijk niet zomaar ontstaat, maar is veroorzaakt door de publicatie van de samenvatting van de bestuursvergadering uit december vorig jaar. Daarin valt te lezen dat de ECB misschien over enkele weken (in maart) start met het wijzigen van de uitgestippelde monetaire koers voor de rest van dit jaar en 2019.
Op de financiële markten werd dat vrijwel meteen vertaald als dat de ECB eerder zal stoppen met het opkopen van staatsobligaties. Daarnaast wordt verwacht dat de ECB de officiële rente in maart 2019 zal verhogen. De euro-dollarkoers steeg door dit nieuws naar 1,20. De Duitse langetermijnrentes, vooral de 5-jarige en 10-jarige tarieven, klommen ook omhoog. Dit als reactie op een sneller dan verwachte beëindiging van het tijdperk van onconventioneel beleid in het euroland.
Verwachten dat de ECB de monetaire teugels (eerder dan verwacht) zal aanhalen, is logisch. De bank heeft die immers een behoorlijke tijd laten vieren om de inflatie en de economische groei in het euroland aan te jagen. Dat is inmiddels een feit. De economie van de eurozone groeit met bijna 3%, de snelste groei sinds 2007, en de vooruitzichten voor dit en komend jaar zijn goed.
De inflatie vinden we tegenwoordig op circa 1,5% en de verwachting is dat die de komende tijd verder zal stijgen. Toch is de kans groot dat de markt zich vergaloppeert, met de verwachting van een snelle afbouw van het monetaire beleid en de eerste renteverhoging in jaren in het eerste kwartaal van 2019.
Inflatie blijft te laag
In de eerste plaats geldt nog steeds dat de inflatie, zelfs nu die aanmerkelijk gestegen is, nog steeds te laag is. De bank mikt op ongeveer 2% geldontwaarding per jaar, waarbij ze vrij zeker moet zijn dat de prijsstijgingen dat tempo kunnen en zullen aanhouden. De vooruitzichten zijn weliswaar dat de inflatie zal stijgen, maar zelfs dan zal die te laag blijven voor de bank.
Bovendien is die stijging alleen te verwachten wanneer de ECB de monetaire teugels niet sterk aanhaalt. Doet de bank dat wel, dan is de kans groot dat de inflatie weer zal zakken. En die is, ik herhaal het maar, nu al te laag voor de Europese monetaire ridders. De inflatie omlaag drukken is zo ongeveer het laatste wat de ECB wil veroorzaken.
Onrealistisch scenario?
In de tweede plaats staat in het verslag van de vergadering toch echt duidelijk dat aanpassing van de monetaire koers alleen zal komen als de groei en de inflatie blijven aantrekken. Of dat gebeurt en hoe sterk, dan moet nog blijken. De ECB is echter opgewekt over de stand van zaken op economisch gebied en op het inflatiefront en dat is te begrijpen, gezien de goede economische berichten.
In het verlengde daarvan is het te verwachten dat de bank het monetaire beleid langzaamaan minder ruim zal maken. Echter, omdat het allemaal nog onzeker is, en de inflatie (zoals het er nu naar uitziet) nog heel lang laag zal blijven, lijkt mij de verwachting dat de ECB per september zal stoppen met het opkopen van obligaties onrealistisch.
Net zo onrealistisch is in mijn ogen de verwachting dat de bank de officiële rente in maart 2019 zal opkrikken. Dat gebeurt alleen als de inflatie in de eurozone dit jaar behoorlijk stijgt, sneller dan verwacht, én uit de berekeningen van de ECB blijkt dat de geldontwaarding de komende jaren boven 2% zal uitkomen.
Factor Draghi
Mijn verwachting is dat de ECB de weg van een minder ruim monetaire beleid wel is ingeslagen. Het zou mij verbazen als de bank in maart 2019 nog steeds staatsobligaties opkoopt. Ik verwacht dat de eerste renteverhoging in september 2019 zal plaatsvinden. Enerzijds omdat de eurozone dan een half jaar zonder de QE-krukken zal werken en de ECB dan kan oordelen hoe de economie het zonder die steun doet en anderzijds omdat de huidige ECB-president Mario Draghi, de bank in november moet verlaten.
Gezien de economische situatie in het euroland en op basis van alles wat ik de afgelopen jaren opgestoken heb over Draghi en andere Europese centrale bankiers, zou het mij niets verbazen als de rente in september verhoogd wordt. Dit om ervoor te zorgen dat Draghi niet de geschiedenisboeken ingaat als een president die tijdens zijn presidentschap niet 1 keer de rente verhoogde.
Wat dichter bij huis betekent het bovenstaande dat we niet verbaasd moeten zijn als de euro-dollarkoers de komende maanden weer gaat dalen richting 1,10. Daarnaast is 2018 in monetair opzicht een bijzonder jaar. Voor het eerst zijn er namelijk 2 grote centrale banken, de ECB en de Fed, bezig met het minder ruim maken van hun beleid.
Dat zal grote gevolgen hebben op de markten, voor de waarde van de euro, maar ook voor de rentestanden in het euroland: van de EURIBOR-tarieven tot de langetermijnrentes. Vandaar dat DCA op 13 februari een training Financiering en kapitaalmarkten organiseert in Lelystad, waar we dieper zullen ingaan op de koers van de ECB en de Fed en de te verwachten gevolgen ervan voor dit en volgend jaar.