Vanaf eind januari zullen de NAFTA-onderhandelingen (de vrijhandelsovereenkomst tussen de Verenigde Staten, Canada en Mexico) worden hervat. Afgelopen augustus loste de Amerikaanse president Donald Trump een verkiezingsbelofte in door Mexico en Canada te dwingen tot onderhandelingen om dit handelsverdrag te hervormen.
De NAFTA werd in 1994 ondertekend door de 3 partijen en daarmee ontstond de grootste vrijhandelsregio ter wereld. Sindsdien is het altijd een onderwerp van hevige discussies geweest. Het doel van het verdrag was de verlaging en afschaffing van handelstarieven tussen de 3 landen, om zodoende handel te versimpelen en te bevorderen. Dit heeft vooral invloed gehad op de import en export van agrarische producten. Sinds 2008 zijn er geen handelstarieven meer op de agrarische export tussen de Verenigde Staten (VS) en Mexico.
Veel tegenstand
Hoewel de NAFTA redelijk succesvol is, stuit het verdrag nog steeds op veel tegenstand. Vanaf het moment dat het verdrag werd getekend, wat men (vooral in de VS) bang dat bedrijven zich zouden gaan vestigen in Mexico. Dit vanwege de lagere productiekosten en lagere lonen. Iets wat ook zeker is gebeurd. Naar schatting zijn er zo’n 750.000 Amerikaanse banen verloren gegaan, omdat auto- en textielfabrieken naar Mexico verhuisden. Daarnaast is er een neerwaartse druk op de lonen ontstaan, door de stijging in concurrentie.
Daartegenover staan de positieve effecten van de NAFTA, ook voor de VS. De totale handel in Noord-Amerikaanse landbouwproducten is sinds de ondertekening van het verdrag verviervoudigd. Dit heeft onder meer bijgedragen aan de productie van landbouwproducten en heeft tevens de productieve investeringen verhoogd. Ook zijn prijzen gedaald, gezien de tarieven niet meer doorgerekend worden naar de consument. Tenslotte steeg ook het Amerikaanse BBP met 0,5%.
Handelstekorten
Het grootste probleem dat critici in de VS met de NAFTA hebben, is dat de VS sinds 2015 handelstekorten heeft opgebouwd bij beide NAFTA-partners. In hun ogen komt dit doordat Amerikaanse bedrijven niet kunnen opboksen tegen de lagere prijzen van Mexicaanse producten. Het totale handelstekort met Mexico was, volgens de Amerikanen, in 2016 goed voor zo’n €55 miljard.
Dit was een van de voornaamste redenen dat Donald Trump in zijn campagne en tijdens zijn eerste maanden als president zei dat de NAFTA een regelrechte ramp is en deze beoordeelde als de slechtste handelsdeal ooit getekend. Hij beloofde daarom het 23-jaar oude handelsakkoord te heronderhandelen of zelfs eenzijdig op te zeggen als Mexico en Canada niet wilden voldoen aan zijn eisen.
Halverwege augustus zijn deze heronderhandelingen van start gegaan. De VS wil fundamentele aanpassingen doorvoeren en een 'eerlijkere' overeenkomst creëren, dat 'evenwicht moet brengen in de regio'. Het is ook zeker niet ondenkbaar dat Trump de VS zal terugtrekken uit de NAFTA als er niet voldoen wordt aan zijn voorwaarden. Dit deed hij in 2017 ook al. Toen trok hij de VS terug uit de onderhandelingen over de handelsovereenkomsten met de Europese Unie (TTIP) en Aziatische landen (TPP). Tot nu toe hebben de onderhandelingen nog niets opgeleverd. Trump legt de schuld hiervan bij de Mexicanen en Canadezen.
Amerikaanse boeren
De boeren in de belangrijkste Amerikaanse landbouwstaten stemden tijdens de presidentsverkiezingen overweldigend voor Trump en hij blijft nog steeds populair; voornamelijk door de belastingverlichtingen voor boeren. Echter, nu Trump het NAFTA-verdrag heeft opengebroken, zetten boeren vraagtekens bij zijn beleid.
De heronderhandeling van het NAFTA-verdrag baart de boeren grote zorgen, gezien terugtrekking uit de NAFTA het marktdeel in Mexico en Canada flink kan aantasten. Dit zou grote gevolgen hebben, omdat ruim een derde van de Amerikaanse landbouwexport naar de 2 buurlanden gaat. Amerikaanse boeren exporteerden in 2016 aan ruim €16 miljard aan landbouwproducten naar Mexico en voor bijna €20 miljard naar Canada.
Daarbij vrezen de boeren dat (zonder NAFTA) de 2 buurlanden hoge importtarieven gaan heffen op Amerikaanse producten. Ook zouden Canada en Mexico sojabonen en graan uit andere landen kunnen halen. Een rapport uit oktober 2017 over de NAFTA-onderhandelingen en verwachte consequenties, bevestigde deze zorgen. Voor de landbouwsector is de verwachting dat 'de tarieven op de landbouwproducten de prijzen voor consumenten en andere gebruikers zal verhogen' en daarnaast zal 'het leiden tot een dalend concurrentievermogen'.
Nieuw jaar, nieuwe onderhandelingen
Op dinsdag 23 januari zal de zesde ronde van NAFTA-onderhandelingen van start gaan. De hoop van vele Amerikaanse boeren is dat eindelijk duidelijk zal worden dat de VS de NAFTA niet zal verlaten. Of dit ook gaat gebeuren, is nog maar de vraag. De verwachtingen voor de nieuwe onderhandelingsronde zijn niet hoog, gezien de eerste 5 rondes weinig tot niets hebben opgeleverd.