Sinds het begin van dit jaar en tot medio mei was de olieprijs bezig met een soort winterslaap: de prijs van een vat zwarte goud bewoog nauwelijks en lag zo rond $55 dollar per vat. Eind mei zette de prijs de koers omlaag. Sindsdien is de prijs alleen nog maar gedaald.
Inmiddels kost een vat olie iets minder dan $45 per vat. Dat is een stevige daling in een paar weken tijd. Net zoals elke daling van welke prijs dan ook, is ook deze veroorzaakt óf doordat de vraag ingezakt is óf het aanbod juist extra toegenomen is, waardoor de balans tussen vraag en aanbod uit het lood werd geslagen. Een combinatie van beide, een lagere vraag en tegelijkertijd een gestegen aanbod, kan natuurlijk ook de oorzaak zijn.
Precieze reden?
Het is belangrijk om te weten wat de precieze reden is. Ligt de oorzaak aan de vraagkant, dan is dat slecht nieuws voor de economie. Immers, minder vraag naar olie betekent doorgaans dat de economische groei ook lager is. Dat op zijn beurt vergroot de kans dat de centrale banken hun monetaire beleid in ieder geval niet verder gaan verkrappen. Ofwel: de Fed zal de rente niet verder verhogen en de ECB heeft nog een reden om haar rente op 0% te houden en het op grote schaal opkopen van staatsobligaties intact te houden. Dat laatste heeft als doel langetermijnrentes in de eurozone laag te houden.
Uit het lood
Komt de olieprijsdaling door een toegenomen aanbod van olie, dan zijn de gevolgen voor de economische groei eerder positief dan negatief. Terwijl de onderliggende economie groeit, en dus nieuwe banen ontstaan en de lonen stijgen waardoor consumenten en bedrijven meer kunnen uitgeven, daalt de olieprijs ook nog eens. Die is dan als een soort onverwachte belastingverlaging te zien. De economische groei kan dan juist een extra impuls krijgen. In dat geval zouden de centrale banken veel minder reden hebben de geldkraan onveranderd open te houden.
Het wekelijkse oliemarktoverzicht van de regionale centrale bank in New York stelt ons in staat een antwoord te vinden op die belangrijke vraag. Daaruit blijkt dat veruit de belangrijkste reden voor de genoemde prijsdaling een behoorlijke toename van het aanbod is. Tegelijkertijd is ook de vraag ietwat gedaald.
Daarmee lijkt de trend van eind vorig jaar gedraaid te zijn. In de laatste maanden van vorig jaar steeg de olieprijs van circa $40 naar circa $55 per vat. Toen was het een combinatie van afnemend aanbod (door de afspraak tussen de OPEC- en niet-OPEC-landen om de olieproductie terug te schroeven) én een licht stijgende vraag door economisch herstel dat daarvoor zorgde.
Te veel aanbod
De experts van de centrale bank in New York stellen dat te veel aanbod de belangrijkste factor voor de olieprijs is sinds de zomer van 2012. Te veel olie op de markt, ondanks de productieafspraken van de OPEC-landen (we hebben eerder geschreven dat de OPEC-landen inderdaad een zeer slechte track record hebben wat betreft het zich houden aan die afspraken), domineert al enige tijd de ontwikkeling van de olieprijs, aldus de New York Fed.
Er is weinig wat erop wijst dat die situatie de komende tijd zal veranderen. Het zou niet verbazen als de centrale banken zoals de Fed zich weinig aantrekken van de daling van de olieprijs. Er bestaat dus een gerede kans dat de centrale bank in Washington de officiële rente dit jaar nog een keer zal verhogen of in ieder geval daar de komende tijd op zal blijven hinten.
ECB wil rentes drukken
In de eurozone is een renteverhoging nog steeds bij lange na niet aan de orde. Wat de komende tijd wel kan gebeuren is dat er in toenemende mate rekening wordt gehouden met het begin van het einde van het op grote schaal opkopen van staatsobligaties van de eurolanden door de ECB. Dat kan de langetermijnrentes onder enige opwaartse druk zetten, maar meteen moet daarbij worden opgemerkt dat de kans zeer groot is dat dat proces langzaam zal verlopen, omdat de ECB er niet op zit te wachten dat de rentes snel en fors stijgen.