Rente verlagen naar 0 procent, een van de rentes zelfs naar -0,4 brengen, staats- en later bedrijfsobligaties op grote schaal opkopen, banken voorzien van gratis geld. Alles heeft de Europese Centrale Bank (ECB) in de afgelopen jaren uit de kast gehaald om de inflatie in de muntunie van 0 procent of zelfs deflatie, te laten veren naar 2 procent.
Jarenlang zette het beleid van de ECB geen zoden aan de dijk. De laatste maanden is de inflatie echter rap opgelopen. Volgens de eerste berichten van Eurostat, het Europese bureau voor de statistiek, komt de geldontwaarding in februari op 2 procent uit. Het is de snelste stijging van de prijzen die de eurozone sinds januari 2013 heeft gekend.
Het ziet er bovendien niet naar uit dat de stijging van de inflatie voorbij is. Niet alleen het effect van de olieprijs, waarover meermaals is geschreven in eerdere bijdragen, wijst daar op, ook andere ontwikkelingen pleiten daarvoor.
Zo zijn de prijzen die bedrijven moeten betalen om te produceren, van inkoop tot loonkosten, in januari met 3,5 procent gestegen, de sterkste toename in bijna 5 jaar. Het is te verwachten dat bedrijven die kosten zullen proberen door te berekenen naar hun eindafnemers, iets wat inflatie verder omhoog kan stuwen in de rest van dit jaar.
Deze stijging van de inflatie zal de roep richting de ECB om haar monetaire beleid minder ruim te maken, aanwakkeren. Immers, dat zeer ruime beleid is gevoerd met als doel inflatie aan te jagen en dat is nu een feit. Wat voor gevolgen kan dat voor dat beleid uit Frankfurt hebben?
De verwachting is niet dat de ECB nu snel het monetaire roer radicaal omgooit. Sterker nog, het is zelfs aannemelijk dat de bank op dezelfde koers blijft varen. Uit alle uitlatingen van de bestuursleden van de bank van de afgelopen maanden blijkt dat de bank de genoemde stijging van de inflatie zal negeren. Met andere woorden: de rente blijft laag en het opkoopprogramma van staats- en bedrijfsobligaties (deze maand nog 80 miljard euro en daarna 60 miljard euro per maand) blijft gewoon doorgaan.
Wel is waarneembaar is dat de weerstand tegen een nog ruimer beleid binnen het bestuur van de ECB gaat toenemen. Vooral de President van de Duitse Bundesbank is een uitgesproken tegenstander van de koers die de ECB vaart, met Nederlander Klaas Knot aan zijn zijde.
Deze stevigere weerstand kan tot gevolg hebben dat de bank veel moeilijker het monetaire beleid verder gaat versoepelen de komende maanden. De verwachting is niet dat de ECB gaat besluiten het genoemde opkoopprogramma eind dit jaar te stoppen, maar de kans daarop net als de kans op het verder reduceren van de maandelijkse aankopen in 2018 neemt nu wel toe.
Dat op zijn beurt zou vooral gevolgen hebben op de lange rentes. Die worden nu in de eurozone vooral door dat opkopen en het vooruitzicht op het continueren daarvan door de ECB, laag gehouden. Als de markt ‘ruikt’ dat de ECB daar wel eens mee zou kunnen stoppen volgend jaar, dan kunnen de langetermijnrentes zomaar een sprintje omhoog inzetten.
Volgende week vergadert het bestuur van de ECB. De verwachting is dat er geen nieuwe besluiten worden tijdens deze bijeenkomst, maar de bijeenkomst gaat wel inzicht verschaffen wat de komende jaren verwacht kan worden van het ECB-front. Dit omdat de bank dan haar meest recente voorspellingen voor de economische groei en inflatie voor 2017, 2018 én 2019 bekend gaat maken.
Als de inflatievoorspelling aanmerkelijk hoger uitpakt voor 2018 en 2019, dan bestaat de kans dat de ECB het monetaire beleid minder ruim gaat maken richting het einde van dit jaar. De laatste inflatievoorspelling voor 2018 is een inflatie van 1,5 procent. Als de ECB-economen nu uitgaan van bijvoorbeeld 1,9 of 2 procent in dat jaar, dan zou de ECB er eigenlijk niet om heen kunnen en haar beleid moeten aanpassen. Wordt vervolgd dus volgende week.