Rabobank teruggefloten om opslagverhoging

In een recente uitspraak is Rabobank door de rechter teruggefloten om het verhogen van de opslagtarieven. Een belangrijke uitspraak die vergaande gevolgen kan hebben in de praktijk, zegt advocaat Marianne Adema.

De afgelopen jaren is het vaak voorgekomen dat banken de opslagen verhoogden zonder deugdelijke gronden of motivering. Ook diverse klanten, waarvan de renteswap is afgelopen, hebben te maken gekregen met een opslagverhoging zonder nadere motivering. In de praktijk krijg ik regelmatig de vraag of de bank zomaar een opslag mag verhogen, en wat hiertegen te doen is.

Rabobank teruggefloten
In de uitspraak van 14 maart 2018 ging het om een klant met meerdere panden waarop een bedrijfsfinanciering was verstrekt. Rabobank had meerdere leningen op basis van variabele rente (Euribor) verstrekt. In verband met de waardedaling van het vastgoed van de klant wilde de bank de opslag van de klant verhogen. Door Rabobank werd de opslagverhoging eenzijdig aan de klant opgelegd met een beroep op een bepaling waarin stond: "De bank kan de opslag altijd wijzigen". Deze bepaling was vermeld in artikel 25 van de Algemene voorwaarden bedrijfsfinancieringen van  Rabobank (versie 2010).

De rechter maakte korte metten met de opslagverhoging. Rabobank had de grenzen van haar contractuele bevoegdheid overschreden. Rabobank had eerst relevante informatie moeten inwinnen over de situatie van de klant en het vastgoed. Rabobank had zich ook niet zomaar mogen beroepen op een gewijzigd beleid ten opzichte van de hele sector. Opmerkelijk is dat de rechter aangeeft dat aangezien de bank had nagelaten om voorafgaand aan de opslagverhoging deze informatie in te winnen, de bank niet alsnog met terugwerkende kracht de opslag mocht verhogen door deze informatie alsnog te verzamelen. Rabobank werd veroordeeld om de teveel betaalde rente aan de klant terug te betalen.

Belang voor ondernemers
Deze uitspraak is van belang voor ondernemers omdat de rechter grenzen stelt aan de mogelijkheid die de bank heeft om zomaar de opslag te verhogen. Ook andere banken doen regelmatig een beroep op een vergelijkbaar artikel in de offerte of de algemene voorwaarden waarin staat dat zij “altijd” de opslag kunnen verhogen. Bekend is dat ook Deutsche Bank het haar laatste MKB-klanten, die nog niet zijn weggelopen, het op deze manier erg moeilijk maakt.

Onderzoeksplicht en motiveringsplicht 
De rechter benadrukt in deze uitspraak dat de bevoegdheid om de opslag te wijzigen wordt beperkt door de zorgplicht die de bank heeft ten opzichte van de klant, zoals vastgelegd in artikel 2 Algemene Bankvoorwaarden. Deze beperking bestaat eruit dat de bank voorafgaand aan het verhogen van de opslag eerst informatie moet inwinnen over de klant, waaronder informatie over de financiële toestand en eventuele bijzonderheden ten aanzien van de persoonlijke omstandigheden.

De bank moet daarnaast ook gegevens verzamelen van haar bancair beleid en/of regelgeving omdat deze wel een rol mogen spelen. Kortom, ook als de bank een ruime bevoegdheid heeft om de opslag te wijzigen, dan moet de bank informatie verzamelen waarop zij de wijziging baseert en de uitkomst ervan duidelijk en gemotiveerd aan de klant kenbaar maken. Het klakkeloos verhogen van de opslag omdat het contract deze mogelijkheid biedt, is dus niet toegestaan.

Heeft de bank bij u ook het opslagtarief verhoogd? Vraag de bank dan om een schriftelijke motivering, controleer deze op de juistheid en volledigheid ervan en schakel eventueel een adviseur in.

Marianne Adema

Marianne Adema is advocaat bij Adema Advocatuur en Advies. Zij is gespecialiseerd in financieel recht, agrarisch recht en vastgoedrecht. Adema staat veel agrarische ondernemers bij en heeft een advies- en procespraktijk. Verder is zij juridisch adviseur bij diverse windmolenprojecten.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.