Zijn nieuwe pachtvormen de oplossing?

Nadat het zuidwesten van Nederland in april al 2 keer is getroffen door overvloedige regenval, is in het noord- en zuidoosten schade ontstaan aan de pas gezaaide en gepote gewassen. Sommige aardappelpercelen moeten geheel of gedeeltelijk opnieuw gepoot worden, omdat de poters in de grond verrotten. Ik heb dat nooit eerder meegemaakt. Het geeft nog maar eens aan hoe risicovol het boerenbedrijf is.

De combinatie van marginale prijzen en ondernemen met de natuur maakt de landbouw tot een vorm van topsport waarbij niets mis mag gaan. De pachtprijzen hebben bij reguliere pacht nog steeds een relatie met de bedrijfsopbrengsten. Wat dat betreft hebben we het Pachtnormenbesluit 2018 met vertrouwen tegemoet kunnen zien.

Geliberaliseerde pacht
Bij geliberaliseerde pacht wordt de pachtprijs bepaald door vraag en aanbod. Aangezien de vraag groter is dan het aanbod, worden bij de inschrijvingen voor de extra hectares prijzen geboden waar de ondernemer nog net iets aan denkt te verdienen (rekening houdend met de teeltkosten). In de praktijk blijkt dat echter tegen te vallen, zoals de berekeningen van diverse accountantskantoren uitwijzen.

Met de vervanging van geliberaliseerde pacht door flexibele pacht, zoals de voorstanders van het Spelderholtvoorstel beogen, komen we van de regen in de drup. Niet alleen omdat beoogd wordt de bescherming van de pachtprijs bij reguliere pacht op termijn af te breken, maar ook omdat de pachtprijs van flexibele pacht eveneens vrij overeengekomen kan worden.

Flexibele pacht
De pachtprijs van flexibele pacht kan in het voorstel alleen correctief getoetst worden aan de pachtprijzen in de vrije markt. De Bond van Landpachters en Eigen Grondgebruikers (BLHB) en de NAJK hebben toentertijd niet ingestemd met het eindvoorstel van Spelderholt. Dit omdat beiden geen vertrouwen hadden in de voorgestelde wijze van correctieve pachtprijstoetsing. Je zou verwachten dat daarnaar inmiddels wel onderzoek gedaan zou zijn.

Op de website van de Federatie Particulier Grondbezit (FPG) staat te lezen dat de afronding van de uitwerking van Spelderholt nabij is: "Het wachten is op de doorrekening van de plannen door Wageningen Economic Research (het voormalige Landbouw Economisch Instituut)." Door Wageningen Economic Research is echter geen onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de door LTO Nederland en FPG gewenste 'correctieve toetsing' van de pachtprijs van flexibele pacht.

Onderzoek
Het bestuur van de BLHB beschouwt het ontbreken van een dergelijk onderzoek als een omissie in het besluitvormingstraject. Inmiddels heeft de BLHB aan het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gevraagd om Wageningen Economic Research daar wel onderzoek naar te laten doen. Dit om ook antwoord te kunnen geven op de vraag in hoeverre flexibele pacht als concurrerend beschouwd moet worden voor het nieuwe reguliere pacht.

Met andere woorden: kunnen deze nieuwe pachtvormen naast elkaar bestaan? En dan zonder dat er in overwegende mate sprake zal zijn van verdringing van nieuwe reguliere pacht door flexibele pacht (zoals de BLHB vreest). En zonder dat er in de praktijk geen nieuwe reguliere pachtcontracten afgesloten zullen worden, waardoor de tweeslachtigheid (geliberaliseerde pacht versus reguliere pacht) van het huidige systeem voortgezet wordt. Een ander onderdeel van het onderzoek zou ook het aanreiken van verbeterpunten voor of in plaats van correctieve toetsing kunnen zijn. Het kan verkeren.

Piet van der Eijk

Piet van der Eijk was van 2012 tot begin 2019 de voorzitter van de Bond van Landpachters en Eigen Grondgebruikers (BLHB). Daarnaast heeft hij een akkerbouwbedrijf in polder de Biesbosch in het buitengebied van het Eiland van Dordrecht.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.