Debat over fosfaatreductie

Donderdag 18 mei draaide de politieke Haagse arena opnieuw om melkvee en mest. De Tweede Kamer debatteerde met Martijn van Dam over de Regeling Fosfaatreductie 2017. Het debat is ondertussen afgelopen en daarmee is ook de liveblog gesloten.

De aanleiding voor het debat was de uitspraak van de rechter op 4 mei en de wijzigingen in de regeling. 

Dit is een coproductie, mede-auteur is Herma van den Pol.

Het debat is om 16:10 beëindigd. Op dinsdag 23 mei wordt er gestemd over de moties.

Update 16:03 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Welke biologische boeren hebben te maken met een gedwongen krimp of het behalen van een heffing? Dat zijn de biologische boeren die na 1 juli 2015 gegroeid zijn. Vanaf dat moment was bekend dat er een regeling zou worden getroffen om de groei na die datum te reguleren. Dat geldt dus ook voor de biologische boeren.

De derogatie gaat niet alleen om het individueel belang, maar ook over het maatschappelijk belang. Vanuit dat oogpunt mag er dus ook aan de biologische boeren gevraagd worden om een bijdrage te leveren. 

Update 15:59 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Ik verwacht dat een meerderheid van de Eerste Kamer zal instemmen met de wet fosfaatrechten. Het GLB wil ik ook inzetten voor maatschappelijke doeleinden. Niet alleen voor jonge boeren, maar ook voor degenen die zich inzetten voor grond en innovatie.

Update 15:43 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): De communicatie over de regeling is maximaal, zowel door het ministerie, RVO en de sectororganisaties. De onduidelijkheid komt ook door de partijen die daar belang bij hebben. Denk daarbij bijvoorbeeld aan advocatenkantoren, die er belang bij hebben om zoveel mogelijk klanten te winnen.

RVO heeft daarnaast 100 brieven binnengekregen van boeren die zichzelf als knelgeval hebben aangemeld.

Het debat is vijf minuten geschorst.

Update 15:31 uur
Elbert Dijkgraaf (SGP): De knelgevallenreductieregeling moet overeenkomen met die van de wet van de fosfaatrechten. De beantwoording van beide knelgevallenregelingen verschillen en dat kan juridische consequenties hebben.

Update 15:24 uur
Esther Ouwehand (PvdD): Ouwehand dient 2 moties in. De eerste is een limiet stellen aan de veestapel door het beperken van de opfok van koeien. 

De tweede motie gaat over de biologische bedrijven. Zij maken geen gebruik van de derogatie en hoeven dus niet mee te werken aan de fosfaatreductie. Het hoger beroep moet Van Dam dan ook intrekken op dit punt.

Update 15:22 uur
Jaco Geurts (CDA): Heeft de staatssecretaris al een idee wat de claim zal zijn als de Staat het hoger beroep verliest? Verder wil ik benadrukken dat de boeren en boerinnen in Nederland een megaprestatie doen door vergaand te reduceren. 

Update 15:18 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Hoe ga je verder met de hele veehouderij in Nederland? Die vraag ligt ook op het bord van de partijen die onderhandelen over een nieuw kabinet. Zij zullen ongetwijfeld nog een aantal hele moeilijke beslissingen moeten nemen over de veehouderij. 

Update 15:15 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Het vergt behoorlijk wat doorzettingsvermogen, juist nu we turbulentie ervaren. We moeten nu door de zure appel heen bijten. Het is niet de overheid die een teveel aan fosfaat produceert, maar de melkveesector. En dat doen zij al voor het derde jaar op rij.

Grote groeiers zijn voor hun individuele belang de afgelopen 2 jaar doorgegroeid. Nu moeten we voor het collectieve belang reduceren. Dat is niet leuk, maar wel noodzakelijk. Ik heb er vertrouwen in dat we die doelen gaan halen. 

Update 15:09 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): We hebben in Brussel afspraken gemaakt om overal in Europa uitspoeling van nitraat en fosfaat tegen te gaan. Die balans is er nog niet en daarom zijn er strengere maatregelen nodig. De Europese Commissie geeft ons meer ruimte dan dat voorheen was afgesproken. Brussel doet niets fout, want wij zijn degenen die zich niet aan de afspraken houden. 

Update 15:01 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): De knelgevallenvoorziening in de fosfaatreductieregeling 2017 is een-op-een overgenomen uit het wetsvoorstel fosfaatrechten 2018. Pas als die wet van kracht is, kan er aanspraak gemaakt worden op de knelgevallenvoorziening. Dat is dus pas in 2018. De knelgevallenregeling geldt bij ziekte van de ondernemer of bij ziekte van het vee. 

Het debat is op dit moment geschorst. Om 14.50 uur wordt het voorgezet.

Update 13:35 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Het fosfaatrechtenstelsel maakt groei van bedrijven mogelijk. De fosfaatrechten zijn daarom verhandelbaar. Verder is het aan de rechter om een oordeel te vellen en wil ik daar niet op vooruit lopen.

Update 13:27 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): De basis van de regeling is rechtmatig. Dat blijkt al uit het oordeel van de rechter. De spoedbehandeling zal moeten worden toegekend en dan zal het hoger beroep in augustus zijn. Mocht ik toch in het ongelijk worden gesteld, dan hoop ik dat het vonnis duidelijkheid geeft over de mate van de disproportionele last die de bedrijven ervaren. De knelgevallencommissie kan hiermee dan zijn voordeel doen. 

Update 13:23 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): We moeten als sector dit jaar door de zure appel heen bijten. In het meest gunstige geval zou ik ook niet voor deze regeling hebben gekozen. 

Het debat is geschorst.

Update 11:51 uur
Dion Graus (PVV): ‘Waarom heeft Nederland een fosfaatreductieplan, terwijl de fosfaatmijnen uitgeput beginnen te raken? Dat is namelijk een bijzonder belangrijke grondstof. Los daarvan willen wij een beter verdienmodel voor de boeren.’

Update 11:47 uur
Frank Futselaar (SP): 'De regeling is niet eerlijk voor biologische bedrijven. Bij de rechter kon de toets over het onderwerp “proportionaliteit” voor meer bedrijven niet doorstaan worden. Nu staan er honderden rechtszaken te wachten. Ik zou graag spoedig een duidelijke en heldere uitleg willen hebben over de stand van zaken. Ook wil ik een uitleg naar de sector toe.'

Update 11:32 uur
Rik Grashoff (GroenLinks): 'Ik vind het een zooitje. Je kunt je afvragen of hier sprake is van onbehoorlijk bestuur. De uitspraak van de rechter in het kort geding verbaast mij niets. Het is goed voor de staatskas als we het hoger beroep weten te winnen, maar het is wel bijzonder dat het onderwerp “proportionaliteit” in eerste instantie niet was uitgewerkt.'

Daarnaast vraagt Grashoff om snel handelen, voordat er nog meer zaken ontstaan. 'Het vervallen van de derogatie zou rampzalig zijn.'

Update 11:29 uur
Attje Kuiken (PvdA): 'Is de staatssecretaris optimistisch over het behalen van de cijfers uit het plan? Is er een plan B? Hoe wordt er met de knelgevallen omgegaan? En welke ruimte is er voor biologische boeren?' Kuiken stipt ook aan dat er voor de lange termijn een visie moet komen voor de landbouw. 

Update 11:24 uur
Elbert Dijkgraaf  (SGP):'Nog 2 miljoen kilo boven het fosfaatplafond. Is een hogere korting dan nog nodig? Is het juist dat Brussel bij een overschot aan het einde van 2017 alleen een inbreukprocedure kan starten?'

Update 11:12 uur
Tjeerd de Groot  (D66): 'Alle overige diercategorieën, behalve melkvee, zijn gegroeid. Hebben we het in de hand of dweilen we met de kraan open? Hij vraagt om een standstill voor andere diersoorten. Hoe hoog wordt de generieke korting bij de introductie? Hoe moeten we onnodige afvoer naar de slacht voorkomen? Is er ook een plan wanneer de onderhandelingen over de derogatie mislukken?'

Update 11:04 uur
Carla Dik-Faber (ChristenUnie): 'Wie heeft er momenteel de regie? En bewindspersoon hoort toch geen figurant te zijn? Over de derogatie is nog helemaal geen zekerheid. De Europese Commissie wilde nog geen presentatie agenderen.' Dat is reden voor zorg. De knelgevallen uit 2017 moeten niet gescheiden worden van de knelgevallen uit 2018, want anders zijn ze er helemaal niet meer. Daarnaast vraagt ze om een reactie op het voorstel van het NAJK om verschillende codes voor jongvee in te zetten. 

Update 10:57 uur
Helma Lodders (VVD): 'Duidelijkheid over de regeling en over de uitvoering daarvan zijn onder de maat. Het jongveegetal betekent dat boeren door een natuurlijk verloop van het bedrijf extra koeien moeten afvoeren.' Hij vraagt om een terugkoppeling vanuit de praktijk.  

Update 10:56 uur
Esther Ouwehand (PvdD): Zij vraagt om een inseminatiestop. 'Als een dier niet gefokt is, dan hoeft het ook niet geslacht te worden.'

Update 10:40 uur
Discussie Rik Grashoff (GroenLinks) en Jaco Geurts (CDA): Zij vragen zich af waar het mis is gegaan in het fofaatreductieplan. Geurts legt de bal bij de staatssecretaris, vooral omdat hij nu kan reageren. Echter, Grashoff merkt op dat de essentie van het fosfaatreductieplan vanuit de sector gekomen is.

Daarom kijkt hij ook naar de rol die LTO, NAJK, NZO en anderen gespeeld hebben. Frank Futselaar (SP) vult aan dat het tevens opvalt dat een LTO-bestuurder meegaat in de rechtszaak. Dat is tekenend voor de verdeeldheid in de sector. Ook Geurts beaamt dat de sector sterk verdeeld is. 

Jaco Geurts (CDA): De commissie Chris Kalden wordt gevraagd om snel, doch zorgvuldig, met een oordeel te komen over de knelgevallen. 'Hoe staat het verder bij RVO? Is bij iedereen de referentie ondertussen bekend?' Er zijn verder kritische vragen over het jongveegetal, maar ook zorgen over of de Regeling fosfaatreductie 2017 in hoger beroep juridisch houdbaar zal zijn.

Hieronder volgt een korte toelichting op het debat:
De rechter stelde op 4 mei 52 melkveehouders in het gelijk. Zij hadden een kort geding, vanwege de regeling, aangespannen tegen de Staat. Het oordeel van de rechter betekent dat de regeling deels buiten werking is gesteld. De 52 melkveehouders hoeven daardoor geen vee af te voeren, tenzij de uitkomst van het hoger beroep anders is.

Van Dam heeft ervoor gekozen om de uitspraak van de rechter aan te vechten. Dit maakte hij vrijdag 12 mei bekend. De uitkomst van het hoger beroep wordt voor september nog verwacht. Als de 52 melkveehouders dan in het ongelijk worden gesteld, moeten zij alsnog vee afvoeren en een boete betalen voor het niet tijdig reduceren. 

Het jongveegetal
Een ander speerpunt zal het jongveegetal zijn. Deze wijziging heeft Van Dam begin mei doorgevoerd. Hij wil de regeling alleen laten gelden voor melk-leverende bedrijven. Dit houdt in dat de afvoer van jongvee alleen telt wanneer er ook melkkoeien worden afgevoerd. De referentiedatum daarvoor is 28 april 2017. Het is een zeer ingrijpende maatregel voor veel melkveehouders, omdat het hun bedrijfsstrategie plotseling doorkruist. 

De sector is sinds vorig week met het ministerie in overleg om een alternatief te zoeken voor het jongveegetal. De verwachting is dat Van Dam daar vandaag in het debat op in zal gaan. Volgens verschillende sectororganisaties ligt er een alternatief op de tafel en wordt dat juridisch onderzocht.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.